برآورد حجم قاچاق كالا در ايران: رويكرد فازي و معادلات ساختاري

برنامه ريزي براي توسعه اقتصادي كشور و تصميمگيري براي اجراي سياستهاي تثبيتي، نيازمند شناخت عملكرد عمومي اقتصاد رسمي و قاچاق است. چنين شناختي نيازمند نظام اطلاعات اقتصادي و كارآمدي آن دارد. يكي از مشكلات اصلي تدوين سياست-هاي اقتصادي در كشورهاي در حال توسعه، از جمله ايران، فقدان آمارهاي اجتماعي و اقتصادي صحيح، قابل اعتماد و به موقع است؛ به ويژه در مواردي مانند قاچاق كه بخشي از عملكرد عمومي اقتصاد كشورها به عمد از ديد مأموران و واحدهاي جمع آوري اطلاعات پنهان نگه داشته ميشود. هدف اصلي اين مطالعه برآورد حجم قاچاق كالا در ايران طي دوره زماني 1353-1866 به روش فازي و معادلات ساختاري ( MIMIC )است. براساس نتايج اين تخمين، ميانگين حجم قاچاق كالا طي دوره مورد بررسي عليرغم نوسان زياد در برخي از سالها به طور متوسط 20/88 درصد از توليد ناخالص داخلي بوده است. نتايج حاصل از روش فازي در پايان با روش MIMIC مقايسه شده است. بر اساس نتايج روش MIMIC ميانگين حجم قاچاق كالا طي دوره مورد بررسي 21/88 درصد از GDP رسمي بوده است. مقايسه نتايج دو روش نيز نشان داد كه به كارگيري هر دو روش در اكثر سالها تفاوت چنداني با هم ندارند و تفاوت دو رويكرد در برخي از سالها به متفاوت بودن متغيرهاي مورد استفاده و روش برآورد بر ميگردد.