واكاوي انتقادي توسعه پايدار

نظریه توسعه پایدار علیرغم مقبولیت گسترده، با ابهامات و اشكالاتی مواجه است كه ریشه در عوامل تكوین و مبانی نظری آن دارد. این مقاله با استفاده از چهارچوب تحلیلی DSR به بررسی نیروهای محرك، گسترة شمول و اثر بخشی توسعه پایدار می­پردازد؛ و نشان می­دهد كه فرآیند صنعتی شدن، جنگ جهانی، بازسازی و استعمار كه مختص چند كشور اروپایی بود به عنوان نیروهای محرك توسعه پایدار در تكوین نظریه و جهت­گیری توصیه­های آن موثر بوده است. همچنین تك ساحتی بودن توسعه پایدار تناسبی با نیاز كلی كشورهای غیر صنعتی به توسعه و پیشرفت ندارد و رویكرد حداقلی توسعه پایدار به محیط­زیست اثر بخشی آن را تضعیف می­كند. در نهایت، فقدان منطق استدلالی متقن به عنوان ضعف مبانی نظری توسعه پایدار نقد می­شود. در كوشش برای جبران اشكالات یاد شده، احتساب حافظه تاریخی زیست­محیطی، بسط گستره شمول و ارتقاء اثر بخشی از طریق اصلاح تعریف معمول توسعه پایدار پیشنهاد می­گردد. در پایان با نظر به هستی­شناسی و جهان بینی اسلامی، توجه به اصالت نسبی انسان و طبیعت به­منظور تحكیم مبانی نظری آن مطرح می­شود.