ماهيت برون‌زادِ تروريسم: مطالعه شر اجتماعي در نمايشنامه زيرزمين اثر ادوارد باند

در ميان نويسندگان معاصر انگلستان، ادوارد باند را مي‌توان نمايشنامه‌نويسي دانست كه ماهيت شر و خشونت را در رفتار انسان مدرن مورد واكاوي قرار مي‌دهد. او در برداشتي كه بيشتر فرهنگ‌باورانه است، خشونت و بدي را نه كاملاً به طبيعت انسان بلكه به موقعيت‌مندي او در جامعه پيوند مي‌زند. به همين دليل است كه از نظر او تراژدي دوران مدرن خشونتي است كه از طرف جامعه سرمايه‌داري و سوداگري‌هاي پرخاشگرانه‌اش برفرد وارد مي‌شود. او خشونت دوران معاصر را ناشي از افزايش روزافزون سرمايه‌داري عنان‌گسيخته، فن‌سالاري و تخريب هر روزه فرهنگ مي‌داند. او اين خشونت فراگير را كه منجر به گسترش تروريسم در جامعه جهاني شده است، در نمايشنامه‌هاي گوناكون خود از جمله زيرزمين، به تصوير مي‌كشد. لذا، اين مقاله دو رويكرد اصلي را براي مطالعۀ موضوع بدي و خشونتِ معاصر در جامعه نمادين اين نمايشنامه به كار مي‌بندد. نخست با بررسي نظريات بودريار درباره دلايل گسترش تروريسم در جهان معاصر خشونت فراگير در اين نمايشنامه تحليل مي‌گردد. سپس با استفاده از نظريه‌پردازي‌هاي هابرماس و انديشه‌هاي باند پيامدهاي زوال فرهنگ و تخريب زيست‌جهان، درون‌مايۀ گسترش خشونت در نمايشنامه واكاوي مي‌شود. اين پژوهش به اين نتيجه مي‌انجامد كه خشونت و بدي در شرايط تخريب روابط اجتماعي به صورت امري فراگير در جامعه تبديل مي‌شود.