بررسي ارتباط راهبرد توسعه شهري مشهد و گردشگري از ديدگاه كارشناسان

City Development Strategy (C. D. S) of Mashhad With focus on Tourism

در اين تحقيق تلاش شده است تا راهبرد توسعه شهري در شهر مقدس مشهد به‌عنوان اصل با رويكرد گردشگري كه مي‌تواند از اجزاء راهبرد باشد، بررسي شود تا از ظرفيت‌هاي چند ده‌ميليوني زائران و گردشگران به‌واسطه و جود بارگاه منور رضوي و ساير جاذبه‌هاي گردشگري در اين كلان‌شهر حداكثر بهره‌برداري صورت گيرد. هدف اصلي تحقيق، بررسي راهبرد توسعه شهري مبتني بر تقويت چشم‌انداز و رويكرد گردشگري در شهر مشهد و از اهداف ديگر، شناسايي راهبردهاي اصلي مديريت توسعه گردشگري و برنامه‌ريزي راهبردي توسعه گردشگري در راستاي توسعه همه‌جانبه و چندبعدي (توسعه پايدار)، تدوين و اجراي برنامه‌ريزي‌هاي كوتاه‌مدت، ميان‌مدت و بلندمدت به‌جاي الگوي ناكارآمد و سنتي فعلي، تصميم‌گيري‌هاي راهبردي در قلمرو مديريت شهري باوجود نرخ رشد بسيار زياد كشورهاي درحال‌توسعه ازجمله ايران و شناسايي نقاط قوت، ضعف فرصت و تهديدهاي راهبرد گردشگري است. در اين راستا، با استفاده از مدل Amos (آموس) مدل دومرحله‌اي استراتژي توسعه شهري ارائه‌شده است كه شاخص اصلي در وسط و ابعاد اصلي آن در اطراف و نهايتاً زيرشاخص‌ها نيز در مرحله سوم قرارگرفته‌اند. روش تحقيق به دو روش توصيفي و استنباطي با ابزار پرسش‌نامه مدل و محقق ساخت با حجم 72 نمونه پرسش‌نامه از كارشناس و مدير، داده‌هاي به‌دست‌آمده از خروجي‌هاي بررسي ابعاد چهارگانه عوامل داخلي و خارجي SWOT مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت ضمناً، مطالعات ساختاري با بهره‌گيري از داده‌هاي SPSS و آزمون كرونباخ و طيف ليكرت براي نوع سنجش و اخذ تصميم مناسب، از ماتريس برنامه‌ريزي كمي راهبردي ((QSPM، استفاده و اولويت‌هاي آن‌ها تعيين و مشخص‌شده است. با توجه به نتايج تحليل‌ها و آزمون فرضيات كه به‌عنوان نقشه راهي براي راهبرد توسعه شهري مشهد با تأكيد بر گردشگري در نظر گرفته مي‌شود، در قالب اولويت‌هاي شش‌گانه ماتريس برنامه‌ريزي كمي راهبردي QSPM ارائه‌شده‌اند كه به ترتيب اولويت عبارت‌اند از: 1. تدوين چشم‌انداز جامع و كلان گردشگري، 2. ايجاد شوراي راهبردي سياست‌گذاري مديريت گردشگري، 3. تشكيل معاونت زيارت در سازمان برنامه‌وبودجه كشور براي تخصيص اعتبارات لازم، 4. تأسيس سازمان هماهنگي و اجرايي گردشگري، 5. ايجاد سرفصل زيارت و گردشگري در برنامه عملياتي دستگاه‌هاي ذي‌ربط، 6. تشكيل اتاق فكر CDS مبتني بر گردشگري با مشاركت فعال شهرداري، آستان قدس رضوي و ميراث فرهنگي.

Urban planning in Iran, from the beginning till today, has always been dominated in planning by the central government and from up to bottom, so less attention is paid to people participation issue which requires inflexible and local planning from down to up. Moreover, rapid growth of cities, contortion of urban cases that observe city as a live creature, necessitate more care citizens’ attention respect all having a share and stakeholders in plans order to compensate defects and defeats of previous in one hand and can deliver a new approach in urban planning point of view on the other hand. City Development Strategy (C. D. S) in last year of 20th century has been completely and comprehensively able in a more extent a valuable alternative for urban future difficulties. Now, about 300 cities from 40 countries all over the world have executed C. D. S Following World Bank participation and cities Alliance, carrying out of City Development Strategy in the 2010s in Iran during 10 years with accompanying of the ministry of Road and City Making performed probation in Qazvin, Shahrud, and Anzali towns designated and operated. In this direction, many cities, mainly megacities, according to their vision took various steps for execution and collection of C. D. S implementation. In this research, it has been tried to cover this strategy in holy Mashhad metropolitan with tourism approach to enjoy maximum 10 million pilgrims and tourist capacity, mainly as a result of presence of the illuminated Razavi shrine and other touristic attractions in this overgrown city. The research methodology is tested and analyzed on a bulk case of 214 questionnaires (72 experts and managers) using with the SWOT analytical method and strategic compilation of QSPM with exploitation from SPSS data.