نظرسنجي در تشخيص وضعيت هويت شهر مشهد

A Survey on Recognition of Identity Situation in Mashhad

از چند دهه پيش و به‌خصوص چند سال اخير موضوع بحران هويت در معماري و شهرسازي ايران موضوع بحث و پژوهش بسياري از صاحب‌نظران بوده است. اين وضعيت نامطلوب، به‌ويژه در شهر مشهد با ماهيت مذهبي و داعيه پايتخت معنوي ايران چهره پررنگ‌تري را نشان مي‌دهد. اين مقاله با فرض به اينكه شرايط موجود شهر مشهد با نقش و سابقه آن انطباق ندارد، گزارشي از نتايج نظرسنجي انجام‌شده توسط محقق در طرح توسعه كمي و كيفي زيارت امام رضا (ع) را ارائه مي‌دهد كه هدف آن ارائه تصويري از هويت شهر مشهد براساس ديدگاه صاحب‌نظران و كارشناسان برجسته است و به اين سؤال كلي پاسخ مي‌گويد كه شاخصه‌هاي كالبدي-فضايي شهر در نظر آنان چگونه است. نظرسنجي از طريق پرسشنامه با مجموعه‌اي از سؤالات باز و بسته انجام پذيرفته و بيش از 100 نمونه قابل‌تحليل بر اساس طيف ليكرت تهيه‌شده است. كليه اطلاعات در نرم‌افزار اكسل (Excel) و اس.پي.اس.اس (SPSS) مورد ارزيابي قرارگرفته كه برخي از نتايج آن در اين مقاله ارائه مي‌گردد. يافته‌ها نشان از شرايط نامطلوب و شاخص‌هاي هويتي معماري و شهرسازي دارد و گواهي مي‌دهد كه وضعيت موجود شهر مشهد، چه در پاسخگويي به نياز شهروندان و چه زائران ازآنچه مورد انتظار صاحب‌نظران است فاصله قابل‌توجهي دارد.

Since a few previous years and especially few recent decades, the issue of crisis in Iran s architecture and urban design identity has been the topic of argument and research among many experts. This undesirable situation, specifically in Mashhad –a religious city that claims to be the spiritual capital of Iran- is more obvious. This paper, with the assumption that the conditions of Mashhad does not fit its role and precedent, reports the results of a survey done by the researcher in the project of Quantitative and Qualitative Development Plan for Imam Reza Pilgrimage and illustrates the state of identity in Mashhad from the viewpoint of prominent experts and specialists. It also shows their perspectives of the city s physical-spatial characteristics. The survey was taken via a questionnaire with a collection of open and close questions and more than 100 samples were gathered to be evaluated by Likert scale. All the information has been analyzed by Excel and SPSS software, some which are presented in this paper. The results show unfavorable conditions and architecture-urban design identity indexes in Mashhad. It also proves a notable gap between Mashhad s condition and experts expectations of this city either in responding to citizens or to pilgrims.