تحليلي بر نظريه انتقادي فريره و اشاره هاي آن در برنامه درسي

با پایان گرفتن جنگ جهانی دوم ، نهضت هاي فكري جدیدي شكل گرفت كه مهم ترین آنها نظریه انتقادي یا مكتب فرانكفورت و جریان هاي دیگري است كه بر روي هم به پست مدرنیسم یا فرانوگرایی معروف است. (كاردان، 1381 ،ص 196 ). رویكرد انتقادي این مكتب ،روش .( ماركس در ارزیابی ایدئولوژي ها و نشان دادن نقاط ضعف آنهاست (هوارد اوزمن، ساموئل كراور، 1379 ،ص 511 به طور خاص تر نظریه انتقادي در برنامه درسی به رویكردهاي برخی از صاحبنظران و متفكّرانی اطلاق می شود كه برنامه درسی آشكار و پنهان مدرسه را به عنوان وسیله اي براي بازسازي جامعه می نگرند. بسیاري از نظریه پردازان انتقادي دیدگاه هاي برنامه درسی خود را هدایت مداوم به سوي بازسازي مفاهیم آموزش هاي مدرسه اي می پندارند، ایده هایی كه حاوي مضامین جدیدي است كه با دیدگاه هاي .( سنتی برنامه درسی كاملا متفاوت است (قادري، 1383 ،ص 130 با توجه به اهمیت نظریه انتقادي طیف گسترده اي از نظریه پردازان به تحلیل و بررسی مسائل مرتبط با آموزش و پرورش انتقادي پرداخته اند كه از آن جمله حوزه برنامه ریزي درسی است. كارشناسان این حوزه دیدگاه هاي گوناگونی را طرح كرده اند كه گاه محل بحث و مناقشه قرار گرفته اند .پائولوفریره از جمله افرادي است كه آموزش وپرورش انتقادي عمیقاً تحت تأثیر آثار و افكار وي بوده و آرا و اندیشه هاي او در شكل گیري و نظام دهی به نظریه انتقادي در آموزش و پرورش بسیار اثرگذار بوده است.پائولو فریره، بر نقش شناخت انتقادي در تعلیم و تربیت انتقادي براي رهایی از نابرابري، ستم و بی عدالتی تأكید زیادي داشت و بر این اساس الگوي آموزشی به نام تعلیم و تربیت رهایی بخش یا تعلیم و تربیت انتقادي را ایجاد كرد. با توجه به ضرورت هاي ذكر شده در زمینه تربیت انتقادي و مخالفت هاي نظریه انتقادي با دیدگاه هاي سنتی برنامه درسی، در این نوشتار به بررسی اندیشه هاي پائولوفریره در ارتباط با برخی عناصر برنامه درسی از جمله: اصول حاكم بر فرایند یادگیري، نقش معلم، نقش یادگیرنده و محتواي یادگیري پرداخته ایم تا زمینه برنامه ریزي هایی براي آموزش و پرورش و توسعه آگاهی انتقادي در سطح جامعه فراهم آید.