فضا و جنسيت در مسكن بومي روستايي گيلان

space and gender in Gilan Rural Native Housing

معماري مسكوني در جامعه روستايي، علاوه بر تأثيرپذيري از مؤلفه‏ هاي جغرافيايي و اقليمي منطقه، به‏ طور چشم‏گيري متأثر از عامه مردم روستا است. بدين ترتيب، مسكن روستايي به عنوان پديده‏ اي فرهنگي-اجتماعي تلقي مي‏ شود كه از يك طرف با تأثير از خصوصيات فرهنگي مردم آن بوم، محل بروز ويژگي‏ هاي رفتاري و الگوي زندگي اهالي آن بوده و از طرف ديگر، با ويژگي‏ هاي كالبدي و ساختار فضايي منحصر به فرد خويش، بر شكل‏ گيري فرهنگ عامه و سبك زندگي مردم تأثير مي‏ گذارد. «جنسيت» نيز، به عنوان يكي ازشاخصه‏ هاي فرهنگي-اجتماعي، رابطه دو طرفه با فضاي كالبدي دارد. از سويي جنسيت، عامل مؤثر در شكل‏‏ گيري فضاهاي خاص معماري است و از سوي ديگر، فضاي كالبدي و ويژگي‏ هاي ساختاري آن، در چگونگي خصوصيات جنسيتي مؤثر است. پژوهش حاضر به بررسي كيفيت رابطه موجود بين جنسيت و فضاي كالبدي پرداخته و تأثير اين رابطه را در معماري مسكوني روستاهاي گيلان و فضاهاي به وجود‏ آمده، مورد بررسي قرار داده‏ است. اين پژوهش كيفي، از نوع كاربردي-توسعه‏ اي است كه اطلاعات آن، با اتكا به روش توصيفي-تحليلي و با استفاده از منابع نوشتاري و ابزار مشاهده و مصاحبه به دست‎‏آمده است. بدين ترتيب مطالعات ميداني در روستاهايي از حوزه‏ هاي مختلف فرهنگي شرق و غرب گيلان و نيز بخش‏ هاي اقليمي كوهستان، كوهپايه و جلگه به لحاظ قابليت تعميم‏ پذيري به نقاط مختلف استان، صورت گرفته است. يافته‏ هاي تحقيق حاكي از آن است كه شرايط جغرافيايي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي حاكم بر جامعه روستايي استان گيلان، جايگاه زنان در فرهنگ بومي اين مناطق را تحت تأثير قرار داده و به تبع آن، رابطه جنسيت و فضا را در مسكن بومي شكل مي‏ دهد. بدين ترتيب كه در مسكن روستايي اين استان، الزامي براي تفكيك فضايي بين زنان و مردان در ظاهر بنا وجود ندارد، اما در داخل فضاها، حريم‏ هاي زنانه و مردانه از هم مجزا هستند.

In addition to impressibility from geographical and continental components of region, housing architecture in rural society is influenced from general culture of villages. Therefore, rural housing is considered as a social-cultural phenomenon that from one side with the impact of cultural features of native people is the place of manifestation of cultural features and the life style of its inhabitants, and on the other side influences on the formation of folklore and life style, by its unique space structure and physical features. Gender as a social-cultural characteristic has a correlation with space of architecture. On one hand gender is the effective factor in forming the special spaces in architecture and on the other hand, its physical space and structural features is effective in manner of gender characteristics. This essay has studied the relation between gender and physical space and the impact of this relation on rural residential architecture of Guilan and related space. This qualitative research is a practical-developmental one that its information obtained from written sources, observation and interview tools, relying on descriptive-analytical method. Thus, field studies consist of villages from different cultural areas, east and west of Guilan and likewise continental parts of mountain, foothill, and plain. Consequences indicate that geographic, economic, social, and cultural circumstances of rural society in Guilan have influenced on women’s position in native culture of these areas and consequently form the relation between gender and space in native housing. Hence in Guilan’s rural housing, there is no requirement for spatial differentiation between men and women in the outward of buildings, but in inward of spaces, male and female ranges are separated.