بررسي دوام داري و زوال پذيري سنگ هاي آثار سنگي تاريخي جنوب استان زنجان

Slake-durability assessment of rocks from the historical stone monuments of southern Zanjan province

در اين پژوهش، دوام داري و زوال پذيري دو اثر تاريخي سنگي (معبد صخره اي داش‌كسن و سنگ نوشته هاي تاريخي قبرستان سجاس) در جنوب استان زنجان پرداخته شده است. براي اين منظور از هر اثر تاريخي دو نمونه سنگ براي انجام مطالعات آزمايشگاهي انتخاب و مورد بررسي قرار گرفته اند. بر اساس بررسي هاي زمين شناسي، آثار تاريخي معبد صخره اي داش‌كسن بر روي توف هاي سازند كرج حجاري شده است. با مطالعه مقاطع نازك، نمونه هاي معبد صخره اي داش‌كسن كريستال ويتريك توف و ليتيك ويتريك توف و نمونه هاي سنگ نوشته هاي تاريخي قبرستان سجاس ماسه سنگ آهكي و ماسه سنگ بسيار دانه ريز تشخيص داده شدند و كوارتز كاني غالب تشكيل دهنده ي اين سنگ ها مي باشد. بر مبناي ويژگي‌هاي فيزيكي، نمونه هاي مورد مطالعه شده داراي چگالي و تخلخل متوسط مي باشند. از نظر دوام داري و زوال‌پذيري هر چهار نمونه 15 چرخه در آب معمولي و محلول سولفات سديم مورد آزمايش قرار گرفتند. نتايج نشان مي دهند كه هر چهار نمونه داراي شاخص دوام پايين تري در محلول سولفات سديم نسبت به آب معمولي مي باشند. نمونه هاي سنگ نوشته هاي تاريخي قبرستان سجاس به دليل وجود كوارتز در زمينه آهكي يا رسي، داراي جذب آب و تخلخل بيشتر و بي دوام تر از نمونه هاي معبد صخره اي داش‌كسن مي‌باشند.

In this research, the durability and decay of two rocky monuments (Dashkin rocky temple and historical monuments of the cemetery of Sajas) in southern Zanjan province have been studied. For this purpose, from each monument, two rock samples have been selected for laboratory studies. According to geological surveys, the historical monuments of the Dashkan rocky temple have been carved on the storms of the Karaj Formation. By studying the thin sections, specimens of the rocky temple of Crystal Showcream Tufa and the Litic Vitrar of Tuff and the examples of the ancient monuments of the Cemetery of Sajas were identified as limestone sandstone and fine grained sandstone and dominated quartz constituents of these rocks Be Based on physical properties, the studied samples have moderate density and porosity. In terms of durability and degradability, four samples of 15 cycles in normal water and sodium sulfate solution were tested. The results show that all four samples have a lower durability index in sodium sulfate solution than normal water. Historical examples of the Sajas graveyard, due to the presence of quartz in the limestone or clay, have water absorption and porosity more and longer than those of the Dashkan rocky temple.