گسترش فرهنگ كنترل پرخاشگري با روش شناخت درماني مبتني بر ذهن‌آگاهي

Expansion of Aggression Control Culture with Mindfulness-Based Cognitive Therapy

در دهه اخير مساله ي پرخاشگري دانش‌آموزان در مدرسه توجه بسياري از متخصصان تعليم و تربيت، پژوهشگران و رسانه‌هاي گروهي را به خود مشغول داشته است. اين پـژوهش با هدف بررسـي اثـر شناخت درمانـي مبتني بـر ذهن‌آگاهـي، كه روشي تربيتي براي گسترش فرهنگ كاناليزه كردن خشم به شمار مي‌رود، بر كاهش پرخاشـگري دانش‌آموزان، انجام گرفت. روش اين پژوهش آزمايشي و از طرح پيش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه كنترل بود. جامعه آماري پژوهش كليه دانش‌آموزان دختر مقطع متوسـطه ناحيه 3 كرج بودند كه بـا استفاده از روش نمونـه گيـري تصادفي دو مدرسه انتخاب شدند. از مجموع دانش‌آموزاني كه پرسشنامه پرخاشگري را پر كردند و نمرات بالاتر از ميانگين داشتند، از هر مدرسه 20 نفر انتخاب شده و به صورت تصادفي به دو گروه آزمايش و كنترل تقسيم شدند. گروه آزمايش به مدت هشت جلسه و هفتـه‌اي يك بـار به صورت گروهي تحت درمان به شيوه شناخت درماني مبتني بر ذهن‌آگاهي قرار گرفت، در حالي كه گروه كنترل آموزشي را دريافت نكرد. ابزار مورد استفاده در پژوهش پرسشنامه پرخاشگري باس و پري (1992) بود كه دانش‌آموزان آن را در دو نوبت پيش آزمون و پس آزمون تـكميل كردنـد. بـراي بررسي آماري داده ها از روش تحليل كوواريانس چندمتغيره (مانكوا) استفاده شـد. نتايج تحليل كوواريانس چندمتغيره نشان داد كه پس از حذف تأثير پيش‌آزمون، گروه آزمايش در كل مقياس پرخاشگري (531/ 1059=F؛ 001 /0 P )، كاهش معناداري نسبت بـه گـروه كنترل داشته است. همچنين پس از حذف تأثير پيش آزمون، گروه آزمايش در خرده مقياس احساس پرخاشگرانه (936/ 639=F؛ 001/ 0 P)، در خرده مقياس افكارپرخاشگرانه (240 /154=F؛ 001 /0 P)، و در رفتار پرخاشگرانه (836/ 502=F؛ 001 /0 P )، كاهش معناداري را نسبت به گروه كنترل داشته است. اين تحقيق نشان داد كه شناخت درمانـي مبتني بـر ذهن‌آگاهي، موجب كاهش پرخاشـگري در هر سه مؤلفه رفتار پرخاشگرانه، احساس پرخاشگرانه و افكار پرخاشگرانه در دانش‌آموزان مي‌شود. بنابراين، مي‌توان از روش شناخت درماني مبتني بر ذهن آگاهي براي ايجاد و گسترش فرهنگ كنترل پرخاشگري، بهره‌ي فراوان گرفت.