بررسي وضعيت فرسايش و رسوبگذاري در سد زاينده رود

چكیده مقاله: امروزه در پروژه های استفاده از منابع آب و طراحی سازه های آبی و بهینه نمودن بهره برداری از مخازن به مسئله رسوبگذاری وعواقب ناشی از آن اهمیت ویژه ای داده می شود و در مطالعات مربوط به ا ثرات محیطی مخازن این فاكتور در اولویت خاص قرار می گیرد. پدیده رسوبگذاری در مخازن سدها، مهمترین عامل تهدید كننده سرمایه گذاریهای عظیم در پروژه های آبی می باشد وعلاوه بر كاهش بازده سرمایه، محدودیتها، مشكلات و مصائب دیگری از جمله كاهش حجم ذخیره آبی م خزن، مواجهه با كمبود آب مورد نیاز كشاورزی و صنعت و افزایش خطر طغیانها در نواحی علیای مخزن، آسیب بر روی تأسیسات مخزن از جمله تخلیه كننده های تحتانی و بسیاری موارد از این قبیل را به دنبال دارد . فرسایش و انتقال مواد رسوبی تحت شرایط بخصوصی انجام می گیرد، لذا بایستی عوامل مؤثر در این فرآیند شناخته شود . بعلاوه تكنیكهای جدید و طرح و ساخت منابع آبی و نحوه بهره برداری از تأسیسات آبی كه با سرمایه های زیادی ایجاد شده نیز می تواند در امر كنترل مستقیم و غیرمستقیم فرسایش و رسوبگذاری مؤثر واقع شود . این امر نهایتا " به حفظ منابع آب و خاك كشور، صرفه جوئی در منابع مالی و سرمایه گذاری و بهبود وضع مردم نواحی مختلف می انجامد. تخریب مخصوص متوسط سالیانه در نواحی شمال كشور در حدود ١٠٠ تن در كیلومتر مربع در سال بوده است درحالیكه این رقم در مناطق نیمه خشك كشور در حدود ٦٠٠ تا ٨٠٠ تن در كیلومتر مربع در سال برآورد شده است . وقتی سدی بر روی رودخانه ای احداث می شود مخزنی تشكیل می گردد و خصوصیات هیدرولیكی جریان آب و ظرفیت حمل رسوب تغییر كرده و سرعت آب ورودی به مخزن بعلت افزایش سطح مقطع كاهش یافته و در نتیجه قسمت عمده رسوبات حمل شده بوسیله آب، در ابتدای ورود به مخزن ته نشین می شود . شناخت این پدیده با توجه به چگونگی جریان حمل رسوبات در طراحی مخازن سدها لازم می باشد . در این تحقیق از مدل شبیه سازی HEC-6 بمنظور برأورد میزان كنش و رسوبگذاری در زاینده رود استفاده شده است . سپس داده های مدل با مقادیر اندازه گیری شده توسط سازمان آب منطقه ای مقایسه شده است تا كارآئی مدل در تخمین مقادیر رسوب كنتزل شود