نظريه‌ تكاملي بانكداري اسلامي؛ از توجيه بهره بانكي تا نظام‌سازي الگوي ايده‌آل

اين تحقيق تلاش مي‌كند تا سير تطور و تكامل نظريه بانكداري اسلامي را مورد ارزيابي قرار دهد. جهت انجام اين كار، رويكردهاي موجود در حوزه بانكداري اسلامي در شش گروه كلي مورد تحليل واقع مي‌شوند كه عبارت‌اند از: ارائه تفسيرهاي جديد از ربا، ارائه تبيين حقوقي جديد از معاملات بانكي، تصحيح معاملات بانكي بر اساس ضرورت، بانكداري بدون ‌ربا، بانكداري اسلامي (رعايت كليه اصول و ضوابط اسلامي) و طراحي بانك در چارچوب نظام اقتصادي اسلام. يافته‌هاي تحقيق كه با استفاده از روش تحليلي- توصيفي بدست آمده‌اند نشان مي‌دهد كه: اولا، هيچيك از ديدگاه‌هاي مطرح شده نمي‌توانند به عنوان يك ديدگاه منتخب مورد استفاده واقع شوند و نقدهاي جدي به تمامي آنها وارد است. ثانيا، هر چند تشكيل الگوي ايده‌آل و حداكثري نظام اقتصادي اسلام امري مطلوب و ارزشمند است، اما نبايد فراموش كرد كه امكان تشكيل آن نيازمند مطالعات گسترده در كشف نظامات سياسي، اجتماعي و اقتصادي اسلام و عملياتي شدن بخش معظم آن است. البته اين به معني توقف تلاش‌ها نيست و انديشمندان وظيفه دارند به صورت پيوسته در راستاي استقرار الگوي ايده‌آل تلاش كنند. ثالثا، بر اساس منطق شريعت اسلامي، در عمل نمي‌توان به دليل عدم دستيابي به نظام ايده‌آل اسلامي، اجراي جزئي و مرحله‌اي شريعت را تعطيل كرد. چرا كه آموزه‌هاي ديني اين خاصيت را دارند كه هر يك در حد خود آثار مطلوبي بر جاي گذارد. در نهايت به نظر مي‌رسد بهترين راهكار، شروع از بانكداري بدون ربا و حركت در راستاي بانكداري اسلامي به معناي رعايت كليه اصول و ضوابط اسلامي و جهت‌گيري به سمت تحقق الگوي ايده‌آل نظام اقتصادي و بانكداري اسلام است.