رهاوردهاي رويكرد تعليم¬و¬تربيت عرفاني براي برنامه¬ي سواد زيست¬بومي

The Implications of Mystical Approach for Ecological Literacy (Ecoliteracy)

با افزايش نگرانيها درباره¬ي بحران¬هاي زيست¬بومي و (بنا بر ديويد اُرر) بحران پايداري زندگي انسان ، مربيان تعليم و تربيت همچون ديويد اُرر و فريتجف كاپرا، مفهوم سواد زيست¬بومي را وارد عرصه¬ي تعليم¬و¬تربيت امريكا كرده¬اند و پس از آن، برنامه¬هاي درسي كشورهاي گوناگون از آن استقبال نموده¬اند. با اين حال، نگاهي به مباني بنادين آن، كاستي¬هايي را نشان مي¬دهد كه از جمله¬ي آنها مي¬توان به تأكيد آن بر انسان¬محوري و ناديده¬انگاشتن ارزش ذاتي طبيعت اشاره كرد. از اين رو رويكردي تربيتي نياز است كه بر آن اساس، زيست¬بوم، ارزش ذاتي داشته باشد. به¬نظرمي¬رسد رويكرد عرفاني به تعليم¬و¬تربيت با مباني هستي¬شناسيكيش يعني عشق و وحدت وجود چنين امكاني را فراهم¬مي¬كند. از اين رو هدف پژوهش حاضر، مطالعه¬ي رهاوردهاي تعليم¬وتربيت عرفاني- بر اساس رويكرد شمشيري (1385)- براي برنامه¬ي سواد زيست¬بوم در دو بعد هدف و محتوا است. روش پژوهش، تحليل استنتاجي است. بر اساس اين رويكرد، هدف برنامه¬ي زيست¬بومي افزايش حس زيبايي¬شناسيك و عشق¬پروري در دانش¬آموزان نسبت به زيست¬بوم است تا نگرش بهتري نسبت به زيست¬بوم در آن¬ها شكل¬گيرد. در بُعد محتوا ورود قصه و داستان مي¬تواند بستري مناسب براي عشق¬پروري و القاي مفهوم وحدت¬وجود در دانش¬آموزان باشد. در اين ميان قصه¬هاي عاميانه به دليل پيوند ذاتي¬شان با طبيعت براي دستيابي به هدف مورد نظر مناسب¬تر به¬نظرمي¬رسند.

With the burgeoning concerns over ecological crisis and the consequent “crisis of sustainability” as David Orr asserts, the educators such as David Orr and Fritjof Capra have established a new concept, ”Ecological literacy” (ecoliteracy) in American education, which has been welcomed by other educational curriculums as well. However, scrutinizing the foundations of this concept demonstrates some deficiencies including the very emphasis on anthropocentrism and ignorance of intrinsic value of the nature. As such, need for an educational approach which appreciates the intrinsic value of the nature is felt. Apparently mystical approach with its ontological foundations that are love and pantheism is able to provide this need. In this line, the present research purports to investigate the implications of mystical approach- as Shamshiri (2007) has suggested- for the program of ecoliteracy in two dimensions of aims and materials. Based on this approach the aim of the program is developing students’ sense of aesthetics and love for a better reshaping of attitude towards the nature. As far as material is concerned, the tales and stories are able to pave the ground for developing love and pantheism in students. Meanwhile, for their intrinsic affinity with nature, the folktales appears to be a better ground in order to reach the aforementioned aims.