مطالعه خانه‌هاي سنتي با تأكيد بر بازخواني مفهوم حياط، برترين الگوي سكونت در معماري ايران

انسان در جهت نيل به محيطي براي زندگي، همواره در پي خلق فضايي بوده است كه در آن احساس آرامش كند؛ فضايي كه با شيوه زندگي او سازگار بوده و مطابق با باورهاي دروني‌اش شكل گيرد. معماري ايران، به مثابه هنري انسان محور كه در آفرينش آثار خود بيش از هر چيز به خواست‌هاي مادي و معنوي مخاطب و بُعد كيفي ساختمان توجه مي‌كند، در جهت دستيابي به چنين فضايي، خانه سنتي را بنا كرده و از ميان تمام فضاهاي آن، حياط را به عنوان الگوي برتر سكونت معرفي مي‌كند. اين فضاي كارآمد و پاسخده به نيازهاي انسان، با هدف حيات بخشي به محيط خانه وارد ساختار آن شده و مورد توجه ويژه معمار سنتي قرار مي‌گيرد. تا آنجا كه هويت كل بنا به واسطه حياط آشكار شده و آنچه براي ساكنين ارزش تلقي مي‌شود، به صورت مفاهيمي در كالبد حيات تجلي مي‌يابد. بازخواني اين مفاهيم مي تواند راهگشايي براي بهبود وضعيت نامطلوب مسكن امروز به دليل حضور آشفته حياط در معماري آن باشد. به اين اميد كه ارتباط تضعيف شده حياط با فضاهاي خانه معاصر به واسطه اين شناخت جاني دوباره يابد. پژوهش حاضر در همين راستا و به روش توصيفي- تحليلي، پس از بررسي تعاريف، تاريخچه و جايگاه حياط در معماري سنتي ايران، به توصيف كالبدي و تحليل مفاهيم جاري در اين فضا خواهد پرداخت. بر اساس يافته‌ها، حرمت، خلوت، بهشت‌گونگي، وحدت، درونگرايي، آزادي، ارتباط با طبيعت، زيبايي، مطبوعيت و سرزندگي، چشم انداز، يادگيري و انعطاف‌پذيري، مفاهيمي هستند كه به فضاي حياط غنا بخشيده و موجبات تعالي روحي ساكنين را فراهم آورده‌اند.