مطالعه تصويري سيماي حضرت محمد(ص) در كاشي كاري بناهاي دوره‌ي قاجار در شيراز

كاشي نگاري در تزيينات معماري ايران جايگاه ارزشمندي دارد كه به طور اخص در بناهاي مذهبي به كار گرفته شده. اين هنر در گذشته هاي بسيار دور در نتيجه مهارت، ذوق و سليقه كاشي ساز به شكل شيء تركيبي متجلي شده است.بدون ترديد دوره قاجاريه يكي از مقاطع مهم سياسي، اجتماعي، فرهنگي و هنري ايران است.تأثيرات فرهنگ غرب به طور محسوس در اين دوره آشكار است.حضور عناصر مردمي و عاميانه در آثار تصويري از مهمترين ويژگي هاي هنر دوره قاجاريه است.كوشش عاميانه براي نوآوري،غلبه رنگ هاي خانواده قرمز، بهره گيري از زيرساخت‌هاي سنتي به صورت سطحي و جايگزين كردن عناصر طبيعي به جاي آنها،تأثير از فضاي تجملي و ملموس عادي و به كار گيري آنها در تزيين بناهاي مذهبي نيز در آثار دوره‌ي قاجاريه به چشم مي‌خورد. يكي از شيوه هاي نقش پردازي آرمانگرايانه در معماري سنتي ايران، شمايل نگاري روي ديوار بنا بوده است. از اواسط دوره اسلامي بخصوص دوره قاجار، نقشينه كردن ديوار بناها با شمايل و مضامين حماسي و مذهبي رواج داشته است. منبع الهام نقاشان تزييني بناها در شمايل پردازي ها، شاهنامه، كتب تاريخي و مذهبي بوده است. اين هنرمندان معمولاً سر در ورودي ها،كاروانسراها، ديوارهاي درون قهوه خانه ها، سر در زورخانه ها، ديوار خانه هاي اعيان و ورودي بازارچه ها را متناسب با كاربري هاي اجتماعي، فرهنگي هر يك از اين بناها، با چهره ها، پيكره ها و صحنه هاي رزمي نقاشي مي‌كردند. معماري بناهاي شمايل نشان، انگاره هايي از واقعيت هاي تاريخي، ديني و مذهبي از فرهنگ ايراني را در پيشگاه و نظر بينندگان نسلها در توالي زمان مجسم مي‌سازد. اين پژوهش به بررسي خانه هاي ضياييان، پاكياري و سقاخانه مشير كه از بناهاي دوره قاجار در شيراز مي‌باشد مي‌پردازد. در اين بناها، تمثال مبارك حضرت محمد(ص) بدون پرده پوشي و كاملاً آشكار ترسيم شده است.