معماري وهنر، و جايگاه معمار اسلامي به عنوان هنرمند بر اساس فلسفه اسلامي

Investigating the Definition of Architecture and Art, And Position of Islamic Architect As an Artist Based on Islamic Philosophy

اين پژوهش به دنبال پاسخ اين سؤال مي گردد كه بر اساس تعاريف فلسفة اسلامي از هنر و هنرمند، و با توجه به آنچه كه معماري در طول تمدن اسلامي عمارت كرده است، آيا مي توان معماري اسلام را هنر و معمار آن را هنرمند دانست؟ ريشة اختلاف نظرها را در مورد كار معماري كه آيا پيشه بوده يا هنر ، از زمان افلاطون مي توان جستجو كرد و در دوره هاي مختلف تاريخ فلسفه و هنر و معماري غرب، مي توان با اين بحث ها مواجه شد. از نظر نگارندگان، امروزه نيز با توجه به جايگاه وظايف معمار و داعيه ها و تعاريف هنر و هنرمند در فلسفه هاي مختلف، تناقضاتي زيادي وجود دارد كه در ظرف همان فلسفه ها مي توان آنها را بررسي و تحليل نمود. اين پژوهش، با رويكرد تفسيري- تاريخي، با مطالعة كتابخانه اي و مرور منابع و تعاريف فلسفة اسلام از هنر و هنرمند، در مرحلة اول به يافتن و تدوين معيارهايي در اين راستا پرداخته و سپس بر اساس وظايف و كارهاي معمار، از آنچه به عنوان اثر اكنون در دست ماست، به روش مقايسه اي- تطبيقي، به تحليل و مقايسة معيارها و اثر ديده مي شود، مي پردازد. نتايج اوليه نشان مي دهد كه حداقل تا دوره اي كه معماري اسلامي، در مسير اصلي خود طي طريق مي كرده است، بر خلاف اختلاف نظرهايي كه در غرب وجود داشت، معماري قطعاً با تفاسير فلسفة هنر اسلامي هنر بوده و معمار هنرمند .

This paper seeks to find the answer for this question that based on the definitions of Islamic philosophy for art and artist, also with considering what Islamic architecture built during Islamic period in Islamic civilizations, would it be proper to call the Islamic architecture “art” and the Islamic architect “artist”. The bases of these disagreements about architect’s work, which is craft or art, can be investigated its roots from the date of Plato, and in different periods of the philosophy and architecture of Western history. From the author’s viewpoint, even now, by considering today s architects position and definitions of art and artists in different philosophies, there is contradictions that ought to be studied and analyzed in the content of their philosophic frameworks. This paper with a historic and interpretive approach and with profound correspondent literature review, from definitions of Islamic philosophy about art and artist, in first stage investigates to find and codification of criteria in this field, and then based on architects’ duties and also from what comes to us as an architectural work or piece, with an adaptive comparison approach, tries to analyze and compare criteria and works of architecture. First results show that at least until the period that Islamic architecture follows its basic and principal roots, unlike the disagreements that could be found in the Western philosophy and culture, architecture and in particular Islamic architecture with interpretations and definitions of Islamic philosophy was certainly “art” and architect in that time was certainly an “artist”.