مفهوم زيبايي­ شناسي در معماري ايراني

The concept of aesthetics in Iranian architecture

در اين مقاله به تحليل و برررسي مفهوم زيبايي شناسي در ابعاد مختلف پرداخته شده، كه هدف از اين موضوع براي درك بهتر محيط اطراف است. از قرن 18 مفهوم زيبايي بيشتر جنبه روانشناسانه به خود گرفت. يكي از مهم ترين اهداف علم زيبايي شناسي نيز تشخيص و درك عواملي است كه در ادراك فرآيند يك شيء يا يك پديده ي تجربي زيبا نقش دارند و درك توانايي انسان براي ابداع جلوه هايي است كه از نظر علم زيبايي شناسي خوشايند به حساب مي آيند، كه در پايان اين مقاله با ذكر نمونه مورد در زمينه خانه هاي اشرافي دوره ي قاجار بيشتر توضيح داده شده است. اين تحقيق با استناد از روش تحليلي-توصيفي، بيانگر اين موضوع كه مقوله زيباشناسي، در رسيدن به كمال مطلوب، داشتن حس وحدت، رشد ذهني و داشتن ريشه هاي فطري معنوي و تجميع و انتقال آن به چارچوب و قالبي ماده، و سپس ادراك آن از طريق داده هاي حسي است. شناخت دقيق اين مقوله از فعاليت هاي ادراكي انسان براي به وجود آوردن آثار مطلوب و بديع واجب و ضروري است مي پردازد. از آغاز تولد فلسفه در يونان باستان در آثار افلاطون همچون هيپياس بزرگ، مهماني، قوانين، و برخي قطعات پراكنده در ديگر مكالمات او، آغاز شد و در اثر شناخته شده ي ارسطو، بوطيقا، به عنوان اولين اثر مدون در زمينه ي نقد هنري، از همان روزهاي نخستين بحث در رابطه با ارتباط هنر و زيبايي، از حوزه ي فلسفه ي هنر استقلال يافت، زيبايي در ارتباط با ادراك ديده شد و بيننده جزئي از اين مجموعه به حساب مي آيد. در نتيجه تاريخ هنر نشان مي دهد كه هنر نه فقط محصول زندگي واقعي بلكه محصول آن شكل هاي زيباست و قرينه و تواءماني از زندگي واقعي است كه در مرحله اوليه تكامل هنر در آن ها منعكس گرديده است. ميخايل باختين درباره شاخه هاي هنري چنين مي گويد: هنر درمان حال است، ولي همواره از گذشته و منشاء خودآگاهي است.