نور در باورها و فضاهاي معماري

Light in beliefs and architectural spaces.

نور عاملي بيروني و غالب بر ساختار كالبدي- فضايي معماري است و عنصر تشكيل دهنده معماري به شمار نمي آيد ولي نور نقشي چند سويه در يك فضاي معماري ايجاد مي كند. پديدار ساختن، كارا نمودن و كيفيت بخشي به مكان از ويژگي هاي نور در ساختار كالبدي- فضايي نور مي باشد و سبب مي شود كه يكي از بنيادي ترين عناصر سازنده و غير ساختاري معماري به شمار آيد و وجود و حيات معماري به آن بستگي تام دارد. عمومي ترين ويژگي نور پيدايي فيزيكي بنا مي باشد ولي نور در كارايي شكلي، فعاليتي و محيطي بنا نيز تاثير به سزايي دارد و نهايتا نور تبيين همه جانبه حقيقت زندگي منوط به اثر را كه به معنا نيز تعبير مي شود را ممكن مي ساز.معمار ايراني به نقشي كه نور در طبيعت ايفا مي كند و آثاري كه در حالت هاي مختلف ظهور در طبيعت و اثر مي تواند بر جاي بگذارد و جايگاه ويژه نور در باور ايراني آگاهي دارد. بنابراين معمار ايراني علاوه بر مطلوبيت معماري به كالبد معماري قديم به واسطه نوع حضور بخشي به نور از حيث كيفيت بخشي به معماري، جان بخشيده و تداعي حقيقت حضور در معماري با اثرگذاري بر كالبد و پردازش فضا توسط نور به تحقق رسانده است. به عبارتي ديگر كالبد معياري ايران هوشمندانه، موشكافانه و با درايت به قالبي براي نور طبيعي تبديل شده است و معمار با تعيين نحوه ورود، انتقال، حضور و عدم حضور نور و چه بسا لحاظ تاثيرات زماني اين معماري را به واقع قالب نور غالب كرده است. بنابراين با توجه به اهميت نقش نور و جايگاه اختصاري آن در فضاي معماري قديم ايران كه در مطلوبيت اثر مداخله مي كند و مقام بنيادين و ويژه نور در باورهاي ايراني به بررسي نسبت ميان نور و معماري قديم ايران در زمينه نظري و معماري خواهيم پرداخت.