بررسي اثرات متقابل برنج – ماهي در توليد اقتصادي و ارتقاء بهره‌برداري برنج

جهت مروري بر روند پرورش ماهي در شاليزارهاي ايران به عنوان نوعي كشاورزي اكولوژيك و توليدات ارگانيك، غله استراتژيك برنج و پروتئين مرغوب ماهي (غذاي سلامتي) از طريق گستره اكوسيستم شاليزارها به عنوان استعدادهاي كلان رايگان و ارزان دست نخورده با صرفه‌جوئي منابع آب، خاك، فصول و پايش توسعه پايدار مزارع برنج و ماهي از قبل راه‌اندازي‌شده در مراحل تحقيقاتي بنيادي و ترويج كاربردي آن طي سال‌هاي 66-1364 انجام گرفت. در اين پژوهش جهت ارزيابي عوامل مؤثر و اثرات متقابل برنج و ماهي در افزايش محصول برنج پژوهش و پايش بعمل آمد. از مجموع عوامل مؤثر مد نظر از مزارع برنج ماهي‌دارشده (آزمايشي) و ماهي‌دار نشده، نمونه‌برداري تصادفي به عمل آمد. در اين نمونه‌برداري‌ها از مجموعه عوامل مؤثر مورد پيش‌بيني به ويژه دانه‌هاي شلتوك به تعداد ده‌هزار دانه مورد بررسي دقيق قرار گرفت. حاصل اين پژوهش‌ها پايشي بسيار پرثمر بود به طوري كه علت تأثير وجودي ماهي و ايفاي نقش ارزنده آنرا كه معلول اين علت‌ها بوده‌اند به صورت : 1- افزايش ساقه‌هاي منتهي به خوشه در هر بوته 2- افزايش تعداد دانه 3- افزايش طول خوشه 4- حجيم و وزين‌تر شدن دانه‌ها 5- افزايش تعداد دانه‌هاي سالم 6- كاهش تعداد دانه‌هاي پوك 7- كاهش قابل ملاحظه تعداد منافذ خروج آفت كرم ساقه‌خوار تا شش برابر به طور آشكارا متظاهر ساخته و به ويزه مجموعه اثرات اين عوامل كه به صورت افزايش تعداد دانه‌ها و به ويژه وزن هزار دانه به عنوان بارزترين اثرات متقابل متجلي و امر فوق را به اثبات رسانده است. بطوريكه تفاوت وزن هزار دانه در مزرعه ماهي‌دار شده رقم خزر و ندا در مقايسه با شاهدهاي بدون ماهي به ترتيب 714/ 1 و 029/ 1 گرم (029/ 1=399/ 27-428/ 28 و 714 /1=039/ 21-644/ 23) كه با اين محاسبه حداقل 170 كيلوگرم اضافه محصول شلتوك خزر و تا 300 كيلوگرم محصول ماهي تا زمان برداشت شالي و 750 كيلوگرم الي 1000 كيلوگرم محصول ماهي و تا يك تن محصول اردك در ادامه پرورش سه ماه ديگر همراه با مبارز اكولوژيك و بيولوژيك به علاوه دو بار برداشت شالي رتون تا 20 درصد برداشت محصول اول شالي را در هكتار به عنوان توليد اقتصادي و ارتقاء بهره‌برداري نشان داده است.