ريشه يابي چند واژۀ مازندراني و گيلكي: با تكيه بر فرهنگ ريشه شناسي روسي

از ديرباز ميان نواحي شمالي ايران و روسيه، به علت همجواري، روابط مختلف تجاري، نظامي، سياسي و فرهنگي حاكم بوده و درياي مازندران همواره پل ارتباطي و شاهراه حياتي اين تعاملات دو جانبه محسوب ميشد. روابطي كه در نهايت به تاثير و كنش متقابل زبانهاي ساكنين اين مناطق نيز منجر شده و از اين رو شاهد وامواژههاي روسي بسياري در زبانهاي كرانۀ جنوبي درياي مازندران و زبان فارسي هستيم و در اين ميان وامواژههاي روسي در حوزۀ شيلات بخش عمدهاي را شامل ميشوند. در اين مقاله با تكيه بر واژهنامههاي گويشي، فرهنگهاي تكزبانه، فرهنگهاي تخصصي و تحقيقات ميداني و مصاحبه از متخصصين شيلات در استانهاي گيلان و مازندران، فهرستي از وامواژههاي روسي در حوزۀ شيلات و نام ماهيان درياي مازندران تهيه و به بررسي تغييرات آوايي، دستوري، معنايي و ريشهشناسي آنها در زبان مقصد ميپردازيم. در برخي از موارد نام ماهي به طور مستقيم از زبان روسي معيار وارد زبانهاي حاشيۀ درياي مازندران شده و در برخي ديگر از موارد، روسي نقش زبان واسطه را داشته و در چند مورد هم گويشهاي محلي روسي واژههايي را به گويشها و زبانهاي محلي ايراني وام دادهاند. در متون تخصصي فارسي تعداد وامواژههايي كه از طريق گرتهبرداري و يا ترجمۀ قرضي وارد زبان فارسي شدهاند بسيار است و اين بيانگر ورود اين وامواژهها به زبان مقصد به شكل كتبي است. در مقالۀ پيشرو با يافتن وامواژههاي روسي و تجزيه و تحليل آنها، در وهلۀ نخست روند كلي وامگيري را مورد بررسي قرار ميدهيم و در وهلۀ بعدي گامي بزرگ برخواهيم داشت در جهت شناخت هرچه بيشتر زبانهاي روسي، فارسي و مازندراني و گيلكي كه متعلق به يك گروه زباني هستند و علاوهبر پي بردن به نكات جديد زبانشناسي، با كنار هم قرار دادن اين اطلاعات مانند تكههاي جدا مانده از يك پازل به حقايق تاريخي، جامعهشناختي و فرهنگي ارزشمندي نيز خواهيم رسيد. در ضمن تحقيقاتي از اين دست ميتوانند گامي باشند براي لمس ضرورت تدوين كتب ريشهشناسي در زبان فارسي و يا زبانهاي محلي و گويشهاي آن.