علل پيدايش جهالت مدرن در جوامع اسلامي

هر چيزي كه انسان به آن علم و آگاهي ندارد، جهل اطلاق مي‌شود. اگر كلمه‌ي جهل را كمي روشن‌تر بحث كنيم مي‌بينيم كه گاهي انسان مي‌داند نسبت به برخي امور، جاهل است. قطعاً تمام انسان‌ها غير از خدا و غير از كساني كه خداوند به آن‌ها علم لدني داده، به اين نوع جهل گرفتار هستند، لذا منطق و فلاسفه از آن به جهل بسيط تعبير نموده؛ ولي آنچه مورد توجه و تأمل و بحث است نوع ديگري از جهل است كه به آن جهل مركب مي‌گويند كه فرد يا جامعه به اين نوع جهل مبتلا شده ولي متأسفانه هيچ‌گونه توجهي به جهل خود ندارد و در غفلت كامل به سر مي‌برد. خطرناك‌ترين نوع جهل، جهل مركب است كه منشأ براي اعتقادات ديني و باورهاي ديني قرار مي‌گيرد؛ هرچند در همه‌ي اديان، اعتقادات و باورهايي وجود دارد چه عقلاني و چه غيرعقلاني و چيزي است كه مردم به آن‌ها اعتقاددارند، بسياري از اعتقادات مردم آميخته به جهل است و شايد هم جامعه‌اي كه به آن معتقد است عقلاني فكر كند؛ نمونه‌ي آن را در جامعه‌ي اروپايي‌ مي‌بينيم كه آن‌ها به نظر خودشان در اوج عقلانيت قرار دارند، اما اعتقاد به تثليث دارند، ازنظر تحليل عقلي، در عين وحدت ذات خداوند، تثليث قابل‌پذيرش نيست؛ يا هندوها كه در عين اين‌كه خود را در اوج تمدن و عقلانيت مي‌بينند، گاو را مقدس مي‌شمارند، اين نوع جهل در جامعه‌ي انساني، مظاهر زيادي دارد و زماني اين جهل خطرآفرين است كه سبب ظلم، فساد، قتل، غارت، تجاوز، شهوت‌پرستي، بي‌عدالتي، تبعيض، ناامني و عدم آرامش در جامعه شود و در غير اين صورت طبيعي خواهد بود.