نگاهي جامعه شناختي به شعر مهدي اخوان ثالث (براساس نظريۀ لوسين گلدمن)

مطالعة آثار هنري به عنوان نمود هاي فرهنگي گروه هاي اجتماعي مي تواند ما را به شناختي از آن گروه نسبت به جامعه برساند. زيرا هنرمند خود عضو و نمايندة گروه اجتماعي است و ديدگاه ها و ارزش هاي آن را در آثار خود به نمايش مي گذارد. مهدي اخوان ثالث از شاعراني است كه زخم خوردة اوضاع اجتماع خويش است و سعي دارد با بيان دردها و نارضايتي ها وجود خود و هم وطنانش را تسكين دهد. بنابر اين در پژوهش حاضر برآن شديم تا نمودهاي اجتماعي شعر اخوان ثالث و تأثيراتي كه متقابلاً اجتماع بر شعر او داشته را بيابيم. در اين راه روابط بين ساختارهاي زيبايي شناختي و ذهني سازندة آگاهي جمعي موجود در اشعار اخوان با تكيه بر روش ساخت گرايي تكويني لوسين گلدمن در دو سطح دريافت و تشريح بررسي شده است. نتايج به دست آمده نشان مي دهند كه مسائل اجتماعي غالب در آثار اخوان را ميهن، آزادي، استبداد، عشق و اميد و نا اميدي تشكيل مي دهند و در اشعار اخوان، لايه بندي هاي اجتماعي در قالب تشديد فاصله طبقاتي ميان گروه مستبد و مردم ستمديده و بي-رمق، بحران هاي مالي و اقتصادي و سياسي ناشي از كودتا، ظهور جنبش هاي اجتماعي و تأثيرات آن بر روي طبقات پايين جامعه به خوبي نشان داده مي شود. درك شرايط اجتماعي براي شاعري زخم خورده از اوضاع نابسامان جامعه، إرائه راهكارهايي براي رهايي از اوضاع نامطلوب حاكم را در پي دارد، او راه نجات جامعه را در مبارزه مي داند و تلاش مي كند ملتش را به اين امر رهنمون شود. اگرچه همواره نتيجه نهايي تمام اين تلاش ها نا اميدي است.