جايگاه قوه ي خيال نبي درتبيين فلسفي وحي

پرسش از حقيقت وحي از مسائل حائز اهميتي است كه در ادوار گوناگون تاريخ بشري ،اذهان بسياري از فيلسوفان و انديشمندان را به خود معطوف داشته است و از مواضع مختلف فلسفي،كلامي وقرآني به اين موضوع پرداخته شده است. فلسفه اسلامي به عنوان دانشي كه خاستگاه و ريشهاش در دين اسلام است و اگرنگوييم مهمترين،يكي ازحياتيترين رسالتهايش تبيين و بررسي مباني و مسائل دين اسلام است، به طوري ويژه عهدهدارحل موضوعات مذكور ميباشد. دراين ميان ابنسينا و ملاصدرا به عنوان فيلسوفان اسلامي برجسته، سعي كردهاند حقيقت وحي را روشن كنند و آن را در ابعادي خاص مورد تحليل و بررسي قرار دهند. درمقالهي حاضرسعي كرده ايم كه نظرات ابن سيناو ملاصدرا را درموردكيفيت وحي وخاصه نقش قوه ي خيال رادرفرآيند وحي،بيان كنيم. با مراجعه به آثارو مستندات اين دو فيلسوف روشن شدكه ابن‌سينا دركيفيت رسيدن وحي به نبي، عقل قدسي پيامبر وعقل فعال(جبرئيل)را دوشروط اساسي مي‌داندكه از ارتباط اين دو حقايق كلي وحياني به نبي مي‌رسند و نقش قوه‌ي خيال را دراين باب محسوس كردن وجزئي سازي حقايق وحياني قلمداد مي‌كند، درحالي كه ملاصدرا علاوه براينكه قوه‌ي خيال را در محسوس‌سازي حقايق وحياني، دخيل مي‌داند.باتوجه به قاعده ي اتحادعاقل و معقول نقشي مستقل را هم به عالم خيال مي‌دهد كه عالم مذكور مي‌تواندفارغ ازعقل قدسي نبي معارف وحياني را اخذكند و دراختيارپيامبرقرار دهد. نكته ي مهم موضوع در اينجاست كه هم ابن سينا و هم ملاصدرا معتقدند كه وقتي نبي بتواند از تمايلات مادي و جسماني‌اش فاصله بگيرد قواي باطني وي خصوصا قوه‌ي خيال نبي با حقايق مجرد مرتبط مي شود و از نظر روحي و رواني به رشد بالايي خواهد رسيد و بهترين شرايط را براي دريافت وحي خواهد داشت.