ارزيابي شاخصهاي سلامت چشمانداز در مراتع با وضعيتهاي مختلف (مطالعه موردي: مراتع نيمه استپي ميدانك- اصفهان)

Evaluating landscape health indices of rangeland sites with different condition,(Case study: Semi-Steppe rangelands of Meidanak- Isfahan)

سلامت اكوسيستمهاي مرتعي كه بيش از 74 درصد از مساحت زمين را پوشش داده و منبع اصلي تغذيه براي دام شناخته شده است بسيار حائز اهميت است. اين مطالعه با هدف مقايسه شاخصهاي سلامت مرتع در سايتهايي با وضعيتهاي مختلف با شرايط اكولوژيكي مراتع منطقه نيمه خشك استان اصفهان انجام شد. سلامت مرتع روشي كيفي براي ارزيابي وضعيت عملكرد اكوسيستم است. در اين روش از 74 شاخص براي به دست آوردن سه ويژگي پايداري خاك و رويشگاه، عملكرد هيدرولوژيك و سلامت موجودات زنده در سايتهاي اكولوژيك استفاده شد. بدين منظور سه رويشگاه با وضعيتهاي خوب، متوسط و ضعيف براساس فاصله از آبشخوار و روستاهاي موجود در منطقه ميدانك استان اصفهان انتخاب شد. كاربرگهاي سلامت مرتع ارزيابي شده و براي هر سايت با دو تكرار ثبت شد. نمونههاي خاك از زير لكههاي پوشش گياهي و خاك لخت جمعآوري شد و ويژگيهايي از جمله ميانگين وزني قطر خاكدانه ( MWD )، درصد كربن آلي ( OC%) و وزن مخصوص ظاهري خاك اندازهگيري شد. مطابق نتايج ويژگي سلامت موجودات زنده در منطقه مرجعو منطقه ضعيف تفاوت معنيداري داشتند بطوريكه منطقه متوسط در مقايسه با منطقه مرجع در طبقه متعادل (مرتع در معرض خطر) قرار گرفت. در منطقه ضعيف هر سه ويژگي اكوسيستم مرتع در مقايسه با منطقه مرجع از لحاظ سلامتي پايين تر از مرز آستانه (طبقه حاد و نسبتاً حاد) قرار گرفت. يافتههاي اين پژوهش نشان داد كه اجراي قرق باعث پايداري بيشتر اكوسيستم و بهبود ويژگيهاي عملكردي مرتع شده است.

Rangeland ecosystems cover more than 47 percent of the land area of earth and are identified as the main feeding source for livestock. This study aimed to compare rangeland health indices in sites with various condition statuses in semi-arid condition of rangelands in Isfahan province. The Rangeland health is a qualitative method to assess the functionality status of ecosystems. In this method 17 indicators are used to obtain three ecosystem function indices including soil and site stability, hydrologic function, and integrity of the biotic community at the ecological site level. Three sites with good, moderate and poor condition were selected based on their distance from watering points and villages in Meidanak- Fereidoonshar, Isfahan. Range health sheets were assessed and recorded for each site with two replications. Soil samples were collected from vegetation patches and bare soils and their characteristics were measured including Mean weight diameter (MWD), organic carbon and bulk density. According to the results, the integrity of the biotic community of reference and poor sites varied significantly (P ˂ 0.05). Range sites with moderate condition classified “at risks” compared to reference sites with healthy condition. All the three range health indices in poor range sites classified as severe or relatively severe. Findings of this study highlight the importance of grazing exclosure to enhance habitat stability and functionality status of range sites.