بيكرانگي آسمان،كرانه ساز در فضاهاي معماري ايران«بررسي نقش مفهومي-ساختاري فضاهاي باز در تدوين كالبدي-كاركردي معماري ايران»

معماري ايران در سير تحول و اقتدارچند صد ساله خويش در گستره تعريف فضاي زيستي بهره بردارانش ، از ابزار هاي شكلي گوناگوني استفاده نموده و به غايتي هوشمندانه ودرخشان هر كدام از اين شكل هارا به توانمندي و ارزشمندي تبديل به مفهومي جوهري در ذات خويش نموده ، چندانكه امروز شناخت و شناسايي اين فرآيند ، پديداري معماري را تنها به كمك تأثير ابزار هاي شكلي ياد شده ، در بنياد هاي معماري ، قابل انجام ميدانيم . سطح پوشش يافته (سقف ) در معماري ايراني يكي از همين ابزار هاست كه جدا از استفاده هاي گوناگون آن در ساماندهي فضا هاي معماري و انبوهي ويژگي هايش چه از بابت شكل و ارتفاع و .... در گستره اي عظيم و بزرگ از معماري ، در عرصه هايي كه از آن استفاده نمي شود هم ، نقش بنيادين را ايفا مي نمايد .عرصه هايي كه سقف آن هارا پوشش نمي دهند و تنها زير پوشش پويا و بيدار آسمان قرار مي گيرند (حياط ها) به همان ميزان يا به گماني ، بيشتر از سطوح پوشش يافته ، در معماري ايران اهميت ميبايند. به بيان ديگر ، آسمان و پهنه بيكران آن ، در معماري ايران ابزاري است براي كران مند ساختن پياپي و مداوم فضا به انگيزه هاي گوناگون و به بيان هاي پي در پي و متفاوت .تعريف حدود مكرر از سهم دريافتي و ديداري هر انسان از آسمان در معماري ايراني كه هر بار مقياس و اندازه و سنجشي گوناگون دارد از ويژگي هاي تابان معماري اين سرزمين است كه در اين مقاله سعي بر شناختن اين ويژگي ها و گستره هاي ساختاري آن داريم . شناختي كه با گونه بندي شالوده اي و ساختاري حياط ها در معماري ايراني نقشي كه هر كدام از اين گونه ها در تدوين كاركرد و كالبد معماري ايراني را به عهده مي گيرند ، معرفي و تعريف خواهد شد .