ماگماتيسم بازالتي كرتاسه پسين در جنوب لاهيجان: شاهد يك رخداد ماگمايي مهم در البرز

سنگ هاي آتشفشاني منطقه كجيد (جنوب لاهيجان) جزئي از واحدهاي البرز مركزي بوده و با توجه به روابط چينه‌شناختي، سن كرتاسه پسين دارند. اين سنگ ها با يك رخنمون گسترده (حدود 500 كيلومتر مربع) شامل روانه هاي بالشي و توده اي، واحدهاي ولكانوكلاستيك همراه و دسته دايك‌هاي قطع كننده است. از نظر شيميايي سنگ‌ها به طور عمده تركيب بازالتي آلكالن دارند. مجموعه فنوكريستي در اين سنگ‌ها شامل پلاژيوكلاز، كلينوپيروكسن و اليوين است. تركيب شيميايي كلينوپيروكسن در محدوده اوژيت تا ديوپسيد قرار مي‌گيرد. شيمي كلينوپيروكسن با مقادير بالاي TiO2 (96 /0 تا 13 /5 درصد وزني) و Na2O (24 /0 تا 68 /0 درصد وزني) مشخص مي‌شود. اين ويژگي هاي ژئوشيميايي با اختصاصات بازالت‌هاي آلكالن و همچنين يك محيط تكتونوماگمايي درون‌پليتي سازگاري دارد. چنين موقعيتي با تكتونيك كششي و رخداد ريفتي درون قاره‌اي قابل توضيح است. از طرفي، محيط دريايي نسبتاً عميق فوران‌هاي بازالتي كرتاسه پسين در البرز نشان از يك ريفت توسعه يافته دارد. بعلاوه، حجم زياد فوران‌هاي بازالتي كرتاسه پسين در البرز احتمالاً نشان‌دهنده يك آنومالي دمايي منشأ گوشته‌اي ويا صعود آستنوسفري است كه مي‌تواند به عنوان يك شاهد كليدي مهم در بحث تحولات البرز در زمان كرتاسه مطرح گردد.