بازشناسي نقش امام زاده ها در هويت شهرها و روستاهاي ايران (نمونه موردي: سيد جلال‌الدين اشرف)

هويت سكونتگاه‌ها مي تواند بر اساس امامزاده ها به‌عنوان قلب تپنده شهرها و روستاها مطالعه شود. امامزاده ها به‌عنوان مركزي مذهبي، فرهنگي، اجتماعي، نقش مهمي در هويت شهرهاي ايراني دارند. اين فضاها ضمن داشتن مركزيت در استخوان بندي شهرهاي ايراني، بسترِ رويدادها و حيات فرهنگي_اجتماعي شهروندان در مناسبت‌ها و ايام خاص مي باشند. امامزاده ها به‌عنوان حرمي امن، محبوب و پايدار، با تاريخ شهرها گره‌خورده و در تحولات شهري نقشي كليدي و جهت دار داشته اند. اين مراكز ضمن به‌عنوان عنصري ساختاري در هويت شهر مربوطه دارند، بر هويت شهرهاي پيراموني نيز تأثير گذاشته و به‌عنوان قطب فرهنگي-اجتماعي و گردشگري مذهبي نقش آفرين اند. اين امامزاده ها ضمن تداوم حيات پايدار از طريق آيين زيارت، در مناسبت‌هاي خاص به كانون برگزاري آيين ها و سنت-هاي ديني و مذهبي به‌ويژه جشن ها، اعياد و عزاداري هاي تبديل مي شوند. ازاين‌رو مقاله حاضر به بازشناسي جايگاه و اهميت بنيادين امامزاده ها در هويت شهرها و روستاهاي ايراني مي پردازد. به‌طوركلي امامزاده ها نقشي وحدت آفرين در ساختار فرهنگي، اجتماعي و كالبدي دارند. در بعد فرهنگي و اجتماعي جاذب افراد و گروه‌هاي جامعه در فضايي واحد و القاي حسب‌حال مذهبي و روحاني، نماد پايدار فرهنگي و بستر بي بديل نمايشگر هويت اجتماعي محسوب مي شود. اين امر باعث پايداري فرهنگي و اجتماعي شهرها گشته و موجبات تقويت امنيت رواني، اجتماعي و فرهنگي جامعه را فراهم مي آورند. در بعد كالبدي، امامزاده ها، در نقاط كليدي و ساختاري شهرها و روستاها قرار دارند. در اين راستا ارتباط و اتصال فضاهاي امامزاده با اجزا و عناصر پيرامون خود به‌ويژه شبكه معابر و مسيرهاي اصلي و فرعي، مساجد، بازارها و محله هاي پيراموني، حائز اهميتي قابل‌توجه در طراحي شهري سكونتگاه‌هاي مذكور است. همچنين گنبد، مناره ها و ورودي‌هاي امامزاده ها با قرار گرفتن در خطوط ديد عابران و ساكنان و تشكيل محورهاي ديد راهبردي، خط آسمان زيبا و منظر شهري خاطره انگيزي را در شهرهاي مربوطه ايجاد مي كنند. در نمونه موردي امام زاده جلال الدين اشرف، پيوند اين مجموعه بازندگي شهري، آميختگي امام زاده با بافت پيرامون، تكيه و فعاليت‌هاي پوياي متنوع پيراموني فراوان است.