ملاحظات جنسيت‌محور در طراحي و عملكرد فضاهاي شهري زنانه

هدف اين پژوهش واكاوي تاثير نگاه صرفا كالبدي در طراحي فضاهاي شهري زنانه و بررسي ضرورت و چگونگي تحقق نگاهي اجتماعي ـ جنسيتي در اين خصوص است. نگاهي كه در سياست‌گذاري‌ها، جنسيت را از منظري اجتماعي و فرهنگي مورد توجه قرار مي‌دهد و زنان را از منظر نيازها، توانايي‌ها، محروميت‌ها و تفاوت‌هاي آنها با مردان و تفاوت‌هاي بين خود زنان مي‌بيند. روش اين بررسي مرور سيستماتيك ادبيات تئوريك برنامه‌ريزي جنسيت‌محور و امكان‌هاي آن در اسناد رسمي و اجرايي مرتبط با طراحي فضاهاي شهري زنانه است. يافته‌ها نشان مي‌دهند، در طراحي و توليد فضاهاي شهري زنانه، رويكرد غالب كالبدي و تكنيكي است و اگر موضوع جنسيت طرح مي‌شود بيشتر ناظر بر بعد عملكردي و به طور خاص طراحي براي امنيت بيشتر و يا محدوديت دسترسي جنس مخالف است. پيامدهاي اين نوع طراحي ناديده گرفته شدن نيازها، توانايي‌ها و خلاقيت‌هاي زنان و عدم توجه به تفاوت‌هاي آنها با يكديگر و با مردان و ايجاد فضاهايي شبيه فضاهاي مردانه اما داراي ممنوعيت براي ورود مردان است. طراحي جنسيت‌محور فضاهاي شهري به اين نكته مهم اشاره دارد كه اين فضاها مشخصاتي دارند كه از حيث انطباق با نيازها، محروميت‌ها، توانايي‌هاي مخاطبان بر حسب جنسيت قابل مداخله است. به عنوان نتيجه مي‌توان گفت آنچه در كشور ما تحت عنوان فضاهاي شهري ويژه زنان، طراحي و ايجاد مي‌شود جامع همه‌ ملاحظات و اهميت ناظر بر مداخله جنسيت به عنوان يك مقوله مهم طراحي و عملكرد فضا نيست. برنامه‌ريزي جنسيت‌محور رويكردي است كه كارايي و عملكرد فضاهاي شهري و عمومي را از اين منظر ارتقا مي‌دهد و بسط و توسعه‌ اين ديدگاه در مديريت فضاهاي شهري كشور از اهميت فراواني برخوردار است.