بررسي عملكرد عمليات پخش سيلاب گربايگان فسا در ترسيب كربن به منظور اصلاح تغييرات اقليمي

افزايش سالانه 7 /1 درصدي غلظت گازهاي گلخانه‌اي كربني هوا در اثر قعاليت‌هاي صنعتي و كشاورزي، باعث گرم شدن زمين به ميزان 4 /1 درجه سانتيگراد در قرن جاري شده است. اين امر باعث تشديد روند تخريب منابع طبيعي و منابع خاك، آب بويژه در مناطق خشك و نيمه‌خشك كشورمان خواهد گرديد. تغيير اقليم تهديدي جدي براي پايداري كشاورزي، منابع طبيعي، منابع پايه، محيط زيست، سلامت انسان، امنيت غذايي و فعاليت‌هاي اقتصادي است. اين عارضه اثر گرمايش جهاني ناشي از اثر گلخانه‌اي تشديدي است. گاز گلخانه‌اي CO2 محصول فعاليت‌هاي صنعتي و كشاورزي مي‌باشند. غلظت اين گاز در جو با سرعتي بيش از ppm 5/1 در سال در حال افزايش و در آستانه رسيدن به مرز بحراني ppm 450 مي‌باشد. راهكارهاي تكنولوژيكي جهت اصلاح تغييرات اقليمي، صرفا معطوف به كاهش توليد CO2 بوده و محدود به توسعه منابع انرژي غيركربني مي‌باشند. محققين بر اين باورند، عامل اصلي پديده تغيير اقليم كه آثار زيانباري براي بشر دارد، افزايش غلظت گازدي‌اكسيد‌كربن در جو است. بيشتر كشورها كاهش ميزان اين گاز را از طريق مهار توسعه صنعتي و استفاده از شيوه‌هاي مصنوعي، به دليل عدم توجيه اقتصادي، مناسب نمي‌دانند. با توجه به توان مناسب ذخيره كربن در بافت‌هاي گياهي و خاك، اين راه‌كار در دهه‌هاي اخير مورد توجه جدي قرار گرفته است. ترسيب كربن در عرصه‌هاي طبيعي روشي منطبق با اصول توسعه پايدار بوده و تنهي راهكار شناخته شده براي كاهش كربن اتمسفري و اصلاح وضع موجود است. اين تحقيق با هدف ارزيابي و تعيين كمي اثرات عمليات سازه‌اي و مكانيكي آبخيزداري (نظير پخش سيلاب)، در ترسيب كربن و اولويت‌بندي و انتخاب پروژه هاي برتر، طرح‌ريزي و اجرا مي‌شود. انجام طرح تغذيه مصنوعي به روش پخش سيلاب در گربايگان فسا سبب بهبود وضعيت آب و خاك منطقه گرديده است و به يكي از مكان‌هاي با ارزش ترسيب كربن تبديل گرديده است. به منظور ارزيابي نقش آنها در ترسيب كربن، ميزان ذخيره كربن خاك و 2 گونه‌ي گياهي غالب Heliantimum lippi ، Artemisia sieberi در دو شبكه از شبكه هاي پخش سيلاب گربايگان اندازه‌گيري شد. گربايگان فسا در 50 كيلومتري جنوب شرقي فسا، ميان جهرم و فسا، بين عرض‌هاي شمالي́ 35 ˚28 و́ 41 ˚28 و طول‌هاي شرقي كه́ 53 ˚53 و́ 57 ˚53 جاي گرفته است ، ارتفاع محل از سطح دريا 1160 – 1120 است. كل ميزان كربن ترسيب شده در اندام‌هاي هوايي و زيرزميني گونه Heliantimum lippi 76/7 كيلوگرم در هكتار است كه از اين مقدار 35/ 6 كيلوگرم در اندام هوايي و 41 /1 كيلوگرم در ريشه ترسيب شده است. كل ميزان كربن ترسيب شده در اندام‌هاي مختلف Artemisia sieberi 6/89 كيلوگرم در هكتار است كه از اين مقدار، ميزان 74/ 5 كيلوگرم در اندام هوايي و 15 /1 كيلوگرم در ريشه ترسيب شده است .ميانگين ترسيب كربن خاك در محل وقوع پخش سيلاب (جنگل انبوه، جنگل تنك) به ترتيب 18/ 33 و 7/ 21 تن در هكتار مي باشد. اين درحالي است كه ميزان ترسيب كربن خاك در مناطق شاهد 93 /9 تن در هكتار مي باشد. پخش سيلاب سبب بهبود وضعيت خاك و سبب باروري آن گرديده است و ميران ترسيب كربن 7 /2 برابر نسبت به شاهد مي باشد.