شناخت و تحليل مفهوم مركز در معماري از ديدگاه كريستين نوربرگ شولتز نمونه موردي: مسجد گوهرشاد مشهد

يكي از مفاهيم اساسي كه در مطالعات نظري معماري مطرح مي شود مفهوم مركزاست. اين مفهوم درگذشته به عنوان يكي از نظام هاي فضايي پنهان درمعماري مطرح بوده است. نظام فضايي معماري بابرداشت و الگو پذيري از ساخت و نظام فضايي عالم شكل مي گرفت كه اين نظام شامل 3 ساختار جهت گيري، محوريت عمودي و مركزگرايي مي باشد. نوربرگ شولتز، كريستوفرالكساندرو رودولف آرنهايم مفهوم مركز را مبنا و اساس نظريه پردازي هاي خويش قرارداده اند. رودولف آرنهايم، از منظر ادراك بصري به اين مفهوم پرداخته و به واكاوي ابعاد صوري مركز مي پردازد. الكساندر در ابتدا به وجوه بصري و مادي مركز پرداخته و سپس با مطالعات و تعميق انديشه هايش به وجوه غير مادي و ماورائي اين مفهوم مي رسد و شولتز با رويكردي پديدارشناسانه به وجوه غير بصري مركز مي پردازد. فقدان مفهوم مركز از بعد غير بصري وادراكي درمعماري عصر حاضر ما را بر آن داشت كه از بين اين سه نظريه پرداز نوربرگ شولتز كه به ساحت باطني مركز و ادراكات انساني پرداخته مورد توجه قراردهيم. در اين مقاله سعي شده است تا با مطالعات كتابخانه اي و روش تحليلي - توصيفي، مركز، معنا، مفهوم و سلسله مراتب آن را شناخته و به تحليل شاخص هاي نمادين اعم از (دايره، تقارن نقطه اي، محور عمودي، كره)و شاخص هاي مفهومي شامل (نور، خلا، درونگرايي، سكون وآرامش) درمسجد گوهرشاد مشهدكه يكي از نمونه هاي بارز و متعالي گشايش فضايي است بپردازيم.