تجلي مضامين پايداري در ديوان خليل الله خليلي

يكي از شاخه هاي مهم ادبيات متعهد و ملتزم، ادبيات پايداري است. ادبيات پايداري تحت تأثير شرايطي چون اختناق، استبداد داخلي، نبود آزادي هاي فردي و اجتماعي و. . . شكل مي گيرد. با توجه به اينكه شرايط سياسي و اجتماعي بر محتوا و جهت گيري آثار ادبي تأثير مي گذارد جنگ و پايداري به عنوان مهم ترين تحول سياسي- اجتماعي مطرح مي شود. افغانستان در طول تاريخ تحت تأثير علل و عوامل گوناگون سياسي، مذهبي، طبيعي و. . . مورد هجوم قواي بيگانه قرار گرفته است؛ از جمله هجوم ارتش سرخ شوروي در سال 1357خورشيدي، به كشور افغانستان، ادبيات اين ديار را تحت تأثير قرار داد. از ميان شاعران متعهدي كه در برابر اين استعمار، آثاري خلق كرده اند، مي توان از خليل الله خليلي، قهار عاصي، واصف باختري و. . . نام برد. در اين پژوهش برآنيم كه مضامين پايداري را در ديوان خليل الله خليلي بررسي كنيم. خليلي، يكي از شاعران مبارز و ضد استبدادي است كه به «شاعري وطن دوست» شهرت دارد. با مرور زندگي نامه شاعر درمي يابيم كه در جهت تحقق آرمان‌هاي والايش از جمله آزادي، استقلال، عدالت و كوتاه كردن دست متجاوزان از خاك و دين و فرهنگِ وطنش، از هيچ امري دريغ نكرده است بلكه همواره وطن و هموطنانش را بر مقام و منصب هاي دولتي ترجيح داده و چه بسا در اين مسير به تبعيد و تحصير ها دچار شده است. نتيجه كلي از اين بررسي، از اين قرار است كه شعر استاد خليلي مملو از انديشه هاي ملي و وطني، استقلال طلبي و آزادي خواهي است. شاعر، آزادي وطن را منوط و وابسته به جهاد و پايداري مردم مي داند؛ لذا جهت بيداري و تهييج روحيه حق طلبي و مبارزه خواهي، نمادهاي ديني، تاريخي و اسطوره اي را به كار مي گيرد.