طبقه بندي و گونه شناسي سفال هخامنشي فارسان، چهارمحال و بختياري

فارسان در بخش مياني كوه هاي زاگرس ( مركز استان چهارمحال و بختياري) واقع شده و رشته كوه هاي نسبتاً مرتفع با چندين قله ي بالاي 3000 متر ارتفاع بخش هاي قابل توجهي از چشم انداز طبيعي اين منطقه را تشكيل مي دهند. اين چشم انداز عبارت از يك دشت نسبتاً كوچك و چندين دره ي كوچك منتهي به اين دشت است. اين منطقه از كم شناخته شده ترين مناطق فلات ايران است. در سال 1386 اين منطقه طي يك فصل بررسي شد. طي اين بررسي شمار زيادي محوطه مربوط به دوران تاريخي شناسايي و ثبت شد كه از اين ميان احتمالاً 27 محوطه در فارسان مربوط به دوره ي هخامنشي است. مهمترين مواد فرهنگي يافت شده از محوطه ها سفال است كه به منظور شناخت بيشتر ويژگي اين سفال ها به مقايسه و گونه-شناسي و تحليل آنها در اين پژوهش پرداخته خواهد شد. سفال هخامنشي فارسان عموماً ساده بوده و به دو صورت با پوشش و بدون پوشش ديده مي شود، تزئينات به كار رفته بر سطح سفال ها شامل خطوط و نوارهاي افقي منظم به شكل كنده به دور ظرف، نوارهاي افقي طنابي يا زنجيري شكل يا مدور برجسته به دور بدنه و خطوط كنده شده روي لبه در قسمت خارجي و دواير كوچك كنده شده است. از اشكال شاخص سفال هخامنشي فارسان مي توان به كاسه هاي با بدنه ي زاويه دار و لبه ي برگشته به خارج (S شكل) اشاره كرد. اين شكل از شكل هاي شاخص آهن 3 و هخامنشي است كه ساخت آن تا اوايل دوره ي اشكاني نيز ادامه پيدا مي كند. كوزه با لبه ي برگشته به خارج و يك شيار روي لبه از ديگر گونه هاي شاخص سفال هخامنشي است كه از محوطه هاي هخامنشي اين منطقه به دست آمده است. مطالعه ي سفال دوره ي هخامنشي نشان دهنده ي ارتباط و نزديكي بسيار زياد سفال منطقه با سفال هخامنشي فارس، خوزستان و تا حدودي فلات مركزي ايران و سفال عصر آهن 3 و هخامنشي غرب ايران است. ولي به نظر مي رسد سفال هخامنشي فارسان شباهت بيشتر با غرب و فارس دارد. همچنين به نظر مي رسد كه در اين دوره، ساخت سفال كاملاً محلي نبوده و تحت تأثير و نفوذ مناطق همجوار قرار داشته است؛ ولي شماري از اين سفال ها نيز كاملاً محلي بوده و تحت تأثير و نفوذ ساير مناطق ايران قرار نداشته است.