بازشناسي شاخه اي از جاده ابريشم - جاده خراسان در زاگرس مياني بر اساس منابع تاريخي و شواهد باستانشناسي

حداقل از دوره هخامنشيان و احتمالاً از مدتها پيش از آن تا حدود قرن هشتم ه. / چهارده م. مهمترين راه ارتباطي از بين النهرين به كوههاي زاگرس و از آنــــجا به فلات مركزي ايران وآسياي مركزي شاهـــــراهي است كه اخيرا به جادة ابريشم (يا راه ابريشم) موسوم شده است و دردوره اسلامي جغرافي دانان آن را ” جاده بزرگ خراسان“خوانده اند كه از ايالت جبال يا همان زاگرس عبور مي كرده است. زاگرس مياني، در باريكترين و كم عرض ترين قسمت رشته كوهها زاگرس واقع شده و در حد فاصل فلات ايران با منطقه جنوب و غرب، اين پرسش را در ذهن متبادر مي سازد كه راههاي باستاني از كدام مناطق و معابر زاگرس مياني عبور كرده اند. پژوهش هاي انجام شده در اين خصوص و جغرافياي تاريخي زاگرس مياني ما را به سوي اين فرضيه رهنمون مي سازد كه شاخه اي از راه ابريشم يا به تعبير ديگر جاده خراسان از زاگرس مياني عبور كرده است. اين نوشتار با هدف پرداختن به شاخه اي از راه شاهي و يا به تعبيري جاده ابريشم و در دوره اسلامي جاده خراسان، جاده حج و جاده عتبات با استناد به متون تاريخي و مدارك باستانشناختي در منطقه زاگرس مياني به نگارش در آمده است. اين مقاله حاصل پژوهشي ميداني است كه در خلال آن مسيرهاي مورد اشاره مورخين و جغرافيا نگاران اسلامي و به تبع آن راههايي دوره تاريخي و اسلامي بنا به آثار و تاسيسات بين راهي مورد بررسي و شناسايي و ارزيابي قرارگرفته است. و اين نتيجه حاصل شده كه يكي از شاهراههاي عمده ابريشم از فلات ايران با عبور از زاگرس مياني به بين النهرين راه مي يافته است.