بررسي ويژگي كاربردي و مفهومي آب در پايداري باغ ايراني

Examining the practical and conceptual characteristics of water in the stability of the Persian Garden

جايگاه و اهميت باغ‌هاي ايراني اسلامي به مثابه نماد بهشت، موضوعي است كه همواره مدنظر پژوهشگران قرار گرفته و از ابعاد گوناگون مورد پژوهش واقع گرديده است. باغها پيش از آنكه داراي ويژگيهاي اقليمي و سير تاريخي باشند، جلوه‌اي از انديشه، باور و آرمان‌هاي ديني هستند. در اين ميان، اصلي‌ترين عنصر حيات باغ ايراني كه بفرموده كتاب آسماني؛ خود اصلي‌ترين عامل حيات است و داراي نقش‌هاي متعدد و متنوعي بوده كه هريك از معماران سعي بر تأكيد آن داشته و به نحوي خاص در باغ، متجلي و تفكر ايده آل گرايانه بهشت را تداعي نموده اند. به علاوه، عوامل ثابت باغ ايراني، آب و گياه، عواملي هستند كه به صورت محسوس و نامحسوس در فضاي كاربردي و معنايي باغ تأثير بسزايي داشته اند. پژوهش حاضر برآنست تا با روش توصيفي-تحليلي و انجام پژوهش‌هاي كتابخانه‌اي و تحقيقات ميداني، به بررسى نقش و جايگاه آب به عنوان عامل پايداري در معماري باغ ايراني، مشتمل بر پنج بخش شامل: آب به مثابه عنصري الف) كاربردي، ب) كالبدي، ج) عامل طراحي منظر، د) شفابخش، هـ) نمادين و معناگرايانه بپردازد، چراكه آب در هستي و نماد ثبات و پايداري است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آنست، كه عليرغم كاربردهاي محسوس در باغ ايراني كه شامل مباحث كاركردي و كالبدي و زيباشناسانه كه موجب پايداري مي گردد، مي توان به عوامل نامحسوس در باغ ايراني نيز توجه ويژه داشت؛ چراكه عوامل نامحسوس در باغ ايراني، غناي دوچندان به اين فضا بخشيده و باعث شده علاوه بر تأمين ملزومات مادي در بخش عوامل محسوس، در بخش نامحسوس نيز، بر پايداري معماري فضاي مذكور بيافزايد.