بررسي ميزان آسيب پذيري ساختار بافت شهري در برابر زلزله(مطالعه موردي:جلفاي اصفهان)

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ روز اﻓﺰون ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﺿﺮورت ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي، ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﻼﯾﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ، ﯾﮑﯽ از ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺟﻮاﻣﻊ ﺷﻬﺮي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. رﺷﺪ ﺷﻬﺮي در ﺣﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺴﺘﻤﺮ از ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺴﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ. اﺑﻌﺎد و اﻧﺪازۀ ﺷﻬﺮﻫﺎي اﻣﺮوز ﭼﻪ از ﻧﻈـﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺳﺎﮐﻦ و ﭼﻪ از ﺣﯿﺚ وﺳﻌﺖ ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ. ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻋﻤﺪه اي در اﺑﻌﺎد ﺷﻬﺮﻫﺎ، ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از زﻣﯿﻦ و ﻣﻨـﺎﺑﻊ آن و ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل آن اﺛﺮات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات آﺷﮑﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐ ﻫﺎ و ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺎﺷﯽ از زﻟﺰﻟـﻪ در ﺷﻬﺮﻫﺎ در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻮارد ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ درﺻﺪ ﺑﺎﻻﯾﯽ از ﺻﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﯾﺎ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ وﺿـﻌﯿﺖ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﯾـﺰي و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﮐـﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮات ﺷﻬﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. در واﻗﻊ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻋﻠﻞ ﻋﻤﺪه آﺳﯿﺐ ﻫﺎ و ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﯽ از زﻟﺰﻟﻪ را ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺑﯽ ﺗﻮﺟﻬﯽ و ﺳـﻬﻞ اﻧﮕﺎري در رﻋﺎﯾﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺳﺎزه ﻫﺎ، در ﻓﻘﺪان اﺻﻮل، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻃﺮح ﻫﺎي ﺷﻬﺮﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد. ﺑـﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻞ و رﻓﺘﺎر زﻟﺰﻟﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ در زﻣﯿﻨـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ اي، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي و ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻬﺮي، ﻣﯽ ﺗﻮان ﺧﻄﺮ زﻟﺰﻟﻪ را در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻫﺶ داد. ﯾﮑﯽ از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ در ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻫﺶ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮ زﻟﺰﻟﻪ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﮐﺎرﺑﺮي زﻣﯿﻦ ﺷﻬﺮي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺴﺘﻪ اﺻﻠﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺷﻬﺮي اﺳﺖ، ﮐﻪ ﺑا وارد ﮐﺮدن ﻣﻮﺿﻮع اﯾﻤﻨﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮ زﻟﺰﻟﻪ در آن، ﻣﯽ ﺗﻮان اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮ زﻟﺰﻟﻪ، اﻓﺰاﯾﺶ داد. ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﯿﺶ روي درﺻﺪد ﺑﯿﺎن راﺑﻄﻪ ﮐﺎرﺑﺮي زﻣﯿﻦ ﺷﻬﺮي ﺑﺎ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮي ﺷﻬﺮ از زﻟﺰﻟﻪ اﺳﺖ و ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ آن ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻟﺰوم اﯾﻦ ﺟﻨﺒﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺷﻬﺮي اﺳﺖ. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺿﻤﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدن راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﮐﺎرﺑﺮي زﻣﯿﻦ، اراﯾﻪ ﺳﯿﺎست ها و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻣﻨﻌﻄﻒ، ﺳﺎده، ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﻗﻮي ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺴﺎزي ﺑﺎﻓﺖ ﺷﻬﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻟﺰﻟﻪ اﺳﺖ. در اين مقاله شناساندن نقش برنامه ريزي شهري و كالبدي و موضوعات مرتبط با آن مانند ساختار شهر، بافت شهر، شكل شهر، تراكمهاي شهري و نحوه كاهش خسارتهاي زلزله از ديدگاه شهرسازي در بافت تاريخي جلفاي اصفهان بررسي شده است.