بررسي در كتاب عوامل انسجامي ادبيات فارسي سوم انساني(فصل ادبيات انقلاب اسلامي) بر اساس الگوي هليدي و حسن (1976)

متن به‌ گروهي ‌از جملات ‌اطلاق مي‌شود كه‌ چه‌ كتبي ‌باشند و چه شفاهي، چه‌كوتاه باشند و چه بلند، يك ‌كل‌ يكپارچه ‌را تشكيل ‌دهند و انسجام، ارتباط‌ و وابستگي‌ ميان ‌اجزاي تشكيل‌دهنده ‌متن ‌است. در زبان‌ فارسي ‌پژوهش‌هاي متنوعي درباره متون ادبي و داستاني صورت گرفته است؛ ولي با توجه به اهميت و تأثيرگذاري هرچه بيشتر متون نظم و نثر كتب ادبيات فارسي بر دانش‌آموزان، ‌بررسي‌ عوامل انسجامي‌‌ مربوط به متون منتشرشده در اين كتب، ضروري به نظر مي‌رسد. مقاله‌ حاضر به ‌بررسي نحوه‌ به‌كارگيري عوامل انسجام متن بر اساس الگوي هليدي و حسن (1976) در كتاب ادبيات فارسي سوم علوم انساني (فصل ادبيات انقلاب اسلامي) مي‌پردازد.در اين پژوهش از دو شيوه كتابخانه‌اي و تحليل محتوا استفاده ‌شده ‌است. بر اين اساس‌، بر اساس الگوي معرفي‌شده از سوي هليدي و حسن (۱۹۷۶)، عوامل ‌آفريننده ‌انسجام ‌متني ‌به ‌سه ‌دسته‌ دستوري، واژگاني ‌و پيوندي‌ تقسيم ‌مي‌شوند. در اين مقاله ‌به ‌سبب گستردگي‌ بحث‌ انسجام، تنها به ‌عوامل ‌انسجام ‌واژگاني پرداخته مي‌شود. نتايج ‌حاصل ‌از تجزيه‌وتحليل ‌داده‌ها نشان‌ مي‌دهد كه‌ در اين اشعار در انسجام واژگاني شاعران بيش از هر چيز از (تكرار و باهم آيي) استفاده مي كنند و پس‌ازآن از تضاد معنايي بهره مي‌گيرند. عوامل انسجام بخش متن، داراي نقشي راهنما، سازمان دهنده و روشني‌بخش به متن بوده‌، مخاطب ‌را وارد كنش مستقيم با نويسنده مي كنند همچنين مي توانند ابزاري ‌ارزشمند در جهت ايجاد تأثيرات بلاغي همانند ارضاء مخاطب، ايجاد اعتماد و منطق در نوشتار باشند.