شهروند و مشاركت شهروندان در امور شهري

معرفی شهروند، تكالیف و حقوق متقابل آن با جامعه، همچنین مشاركت آن ها در امور اجتماعی اهمیت بسزایی دارد. با وجود قدمت تاریخی مفهوم شهروند اما هنوز دارای ابهام باقی مانده است. می توان شهروندی را قراردادی اجتماعی دانست كه هدف آن ارتقا رفاه و امنیت در سطح جامعه است كه به چگونگی رفتار وآموزش شیوه زندگی با یكدیگر و ... می پردازد. برای درك مفهوم شهر ابتدا دانستن جایگاه شهروند ضرورت دارد. شهر دارای دو جنبه كالبدی و انسانی است؛ ماهیت انسانی آن به احساسات و تفكرات انسان در یك منطقه و ماهیت كالبدی آن به عناصر تركیبی شهر باز می گردد. شهروند به كسی كه اهل یك شهر یا كشور باشد و از حقوق متعلق به آن برخوردار شود گفته می شود او دارای حقوقی است از جمله حقوق مدنی، سیاسی، مدنی و اجتماعی كه برای اولین بار مارشال از آن نام برد. با توجه به اصول قانون اساسی ایران معلوم است كه حق مشاركت از اهم مصادیق حقوق شهروندی در ایران می باشد. این مشاركت تحت دو الگوی شهری خودجوش و شهری سازمان یافته قرار دارد؛ می توان از شهرداری ها و شورا ها در زمره سازمان یافته و از مشاركت های شهروندی و داوطلبانه مردم از نوع شهری خودجوش نام برد. مشاركت شهروندان در سه قالب كلی اجتماعی، اقتصادی و علمی و فنی قرار می گیرد كه در سطوح مختلف خودانگیخته، تعاملی، عملكردی، مادی، مشورت، انفعالی و صورت فریب قابل انجام است. تجربه نشان داده است مشاركت شهروندان باعث بهبود كارایی، افزایش توسعه انسانی، عامل برابری و تحقق عدالت اجتماعی و سیاسی می شود. در پایان از دقیق نبودن حقوق و تكالیف متقابل شهروند و شهرداری و عدم حضور شهروندان در فرایند تهیه و بررسی برنامه های توسعه شهری می توان به عنو ان چالش های اساسی حقوق شهروندی نام برد.