تحولات عمليات حفظ صلح سازمان ملل متحد براي قرن 21

امروزه، در مسير تقويت نقش سازمان ملل متحد، به‌ويژه شوراي امنيت، كه هدف اصليشان حفظ صلح بين‌المللي و ممانعت از بروز جنگ مي‌باشد، يكي از تكنيك‌هاي كاربردي سازمان ملل متحد، كه اتفاقاً برخي مفاهيم بين‌المللي را متأثر ساخته است، ركن فرعي‌اي از شوراي امنيت، يعني «عمليات حفظ صلح» (Peacekeeping Operations)، است كه توانسته در حين و پس از جنگ سرد و در موقعيت‌هاي گوناگون به شوراي امنيت در زمينة ايفاي مسئوليتش كمك‌هاي بسياري كند. البته افزون‌بر نقش و وظايف سنتي نيروهاي حفظ صلح، امروزه وظايف بين‌المللي و داخلي همچون حقيقت‌يابي و تدوين گزارش، مباشرت و سرپرستي، كمك در حفظ نظم و قانون، وظيفه امنيتي در مناطق تحت كنترل سازمان ملل متحد، كمك در استقرار نظم و اجراي قانون در يك كشور، وظايف بشردوستانه و تضمين تماميت ارضي و استقلال سياسي را ايفا مي‌كنند. درعين‌حال، به‌واسطة آسيب‌ها و مشكلاتي كه اين عمليات‌ها به‌صورت كلان يا سوءاستفاده‌هاي فردي داشته‌اند و در مسير ارزيابي كارايي عمليات حفظ صلح و در پاسخ به انتقادات صورت گرفته، برنامة اصلاحي بزرگي توسط دبيركل سازمان ملل در سال 2000 شروع شد تا روند عمليات‌هاي حفظ صلح مؤثر بمانند و بر آن مبنا، ضرورت اينكه نيروهاي حافظ صلح در عمليات‌ها كاملاً مجهز و آماده باشند. همچنين اختياراتشان هنگام اجراي عمليات كاملاً شفاف، معتبر، حصول‌شدني و منطبق با شرايط باشد، از نكات مهم به‌شمار مي‌آيد. درعين‌حال، بر مبناي همين ارادة اصلاحي بود كه متعاقباً مجمع عمومي «ادارة حمايت ميداني» (Department of Field Support) ايجاد شد تا درزمينه برنامه‌ريزي و هماهنگي اجرايي هيئت‌هاي حفظ صلح همكاري مي‌كند. بنابراين، به‌واسطة اقدامات اين اداره، كارايي و انسجام عمليات حفظ صلح بيشتر شده ‌است و توانسته‌ درخصوص مسائلي چون هدايت راهبردي و برنامه‌ريزي‌هاي سياسي اين عمليات‌ها راهكارهاي مؤثري ارائه نمايد. اما باتوجه‌به ضرورت مطالعه و بررسي تحولات و چالش‌هاي اين ركن فرعي، در اين مقاله تلاش شده آيين، حقوق حاكم و مسائل مربوط به عمليات‌هاي حفظ صلح از منظر انطباق با هدف كلان جامعة بين‌المللي، كه حفظ صلح و امنيت بين‌المللي مي‌باشد، مدّنظر قرار گيرد