بررسي عامل زمان در معماري ايران (نمونه موردي: شش نمونه از بناهاي معماري ايران)

طبق تحقيقات محققين و كارشناسان، معماري همواره داراي 4 بعد بوده است. چهارمين بعد معماري، زمان مي باشد. زمان در معماري بصورت حركت در اطراف بنا، در جهت كشف آن و در نتيجه صرف زمان تحقق پيدا مي كند. حال اين پرسش در ذهن متبادر مي شود كه آيا معماري ايران نيز داراي مفاهيم مرتبط با زمان بوده و اينكه آيا همواره بعد زمان به يك صورت در معماري كشورمان، در ادوار مختلف ارائه شده است؟ به نظر مي رسد ،نمي توان متصور شد كه معماري ايران با غنا و پيشينه اي كهن داراي بعد زمان نبوده باشد. اما متاسفانه بررسي ها و تحقيقاتي در خورِ آن صورت نگرفته و ارائه اين مقوله در معماري ايران مغفول مانده است. هدف از نگارش اين نوشتار، بررسي ابعاد مختلفي از صرف زمان در معماري گذشته و حال ايران مي باشد. اين ابعاد در قالب 6 مصداق از معماري ادوار مختلف ايران مورد تفحص قرار گرفته است. در انتها وجوه مختلفي از زمان در معماري ايران ارائه شده است. همچنين از پژوهش حاضر مي توان اينگونه نتيجه گرفت كه زمان همواره در معماري ايران وجود داشته و داراي حالات مختلفي مي باشد كه به تناسب نوع بنا و دوره ساخت آن متفاوت مي باشد اين حالات در شش عامل در تزئينات ، نماو حجم بناها در صور نمايش زمان هاي خاص،حركت در معماري و صرف زمان، وجود عنصر زمان در نمادهاي معماري، استفاده از مصالح كهنه شونده، حركت نور در معماري و نمايش روح زمان در معماري بررسي شده اند.