بررسي چند واژه در تاريخ بيهقي

متون ادبي - تاريخي قرون نخستين اسلامي كه به زبان فارسي نو نوشته شده‏اند، گنجينه گرانبهايي از واژگان و لغات فارسي ميانه است كه عليرغم گسترش زبان عربي و گرايش و ميل ايرانيان به آموختن و پرداختن به اين زبان، همچنان در گويش و نوشتار ايشان به كار رفته و به حيات خود ادامه داده است. اين واژگان، گاه در شكل كهن خود و با همان معنا و گاه با اندكي تحول در آوا و تغيير در معنا، مورد استفاده قرار گرفته و گوياي زنده و پويا بودن زبان فارسي در اين دوران است. از جمله ارزنده‏ترين ميراث نوشتاري ايرانيان در قرون نخستين اسلامي، كتاب تاريخ بيهقي است كه به واگويي و بياني ناب و مستند از تاريخ غزنويان پرداخته است. اين كتاب به زبان زيبا و فاخر فارسي نگاشته شده و از ديرباز يكي از متون معيار در اين زبان شناخته شده است. بي‏گمان يكي از دلايلي كه اين كتاب به اثري درخشان در نثر فارسي بدل شده، كاربرد واژگان ايراني و كهني است كه بيهقي با ظرافت و دقتي وسواس‏گونه در اثر سترگش آورده است. واژگاني كه گاه در زبان امروزي مهجور مانده و يا دچار دگرديسي‏هاي معنايي گشته است. اين مقاله مي‏كوشد با بررسي و ريشه‏يابي چند واژه به كار رفته در تاريخ بيهقي، سنت كاربرد اين واژگان كهن فارسي ميانه توسط نويسندگان قرون نخستين اسلامي را نشان دهد.