بررسي مناسبات بينامتني در گلستان هنر

يكي از منابع مهم تاريخي كه به شرح حال هنرمندان توجه ويژه دارد، كتاب گلستان هنر نوشته قاضي ميراحمد بن شرف الدين حسين منشي قمي است كه در عصرصفوي نگارش يافته. اين كتاب افزون بر آنكه دربردارنده اطلاعاتي درباره اوضاع فرهنگي و اجتماعي زمانه خود است، منبعي برجسته درباره تاريخ هنر كتاب آرايي در ايران اسلامي به شمار مي‌آيد. در اين نوشتار برآنيم كه با روش بينامتنيت به خوانش كتاب گلستان هنر بپردازيم. بر اساس اصل اساسي بينامتنيت، هيچ متني بدون توجه و وام‌گيري از متنهاي پيشين شكل نمي‌گيرد. البته حضور متنهاي پيشين در متن نوين نظام پيچيده‌اي را شكل مي‌دهد كه داراي اقسام گوناگون است. كتاب گلستان هنر قاضي قمي نيز همانند ديگر متنها از متون پيش از خود به روشهاي مختلف بهره برده است. در اين نوشتار نقش منابع و متن‌هاي مختلف در شكل‌گيري كتاب گلستان هنر مورد توجه قرار مي‌گيرد و ميزان وابستگي و استنادها به ديگر متون بررسي خواهد شد. دراين حضور بينامتني كه مي‌توان آن را به بينامتنيت صريح‌، ضمني و نيمه‌صريح تقسيم كرد، مشخص مي‌شود كه مولف كتاب گلستان هنر از متن‌هاي متعددي همچون قرآن و احاديث، آثارديگر نويسندگان و شاعران و مشاهدات ميداني خود بهره برده است كه اين وام‌گيري گاه با ارجاع و گاه بدون ارجاع مشخص انجام پذيرفته است.