رابطه‌ي ساختارهاي گفتمان مدار با ساختارهاي فكري-اجتماعي در تاريخ بيهقي (مطالعه مورد ماجراي بر دار كردن حسنك وزير)

تاريخ بيهقي اثر ابوالفضل محمّد بن حسين بيهقي (385- 470 ه.ق) از آثار ارزشمند نثر فارسي با دو رويكرد تاريخي- ادبي است. مؤلّف ناگزير بوده ضمن حفظ نان و جان، تا حد امكان گزارشگر راستين رويداد هاي زمان خود باشد. براي اين منظور كوشيده با واژه گزيني، به كار گيري لحن روايي، استفاده از توانش ادبي، كوشش در همانند سازي وقايع زمان خود با رويدادهاي مشابه تاريخي در دوره هاي گذشته و مواردي از اين دست، به اداي دين بپردازد. هدف اين پژوهش، تعيين چگونگي و ميزان صراحت و پوشيدگي در تاريخ بيهقي است. لذا كوشش شده رابطه بين ساختار هاي گفتمان مدار در تاريخ بيهقي با ديدگاه هاي فكري- اجتماعي مؤلّف بررسي شود. جهت تحقّق اين هدف تعدادي از جملات ماجراي بر دار كردن حسنك وزير انتخاب شده و كوشش شده با مؤلّفه هاي گفتمان مدار چون نام دهي، فرايند اسم سازي، مجهول در برابر معلوم و الگوهاي متفاوت جمله تحليل شوند. نتيجه نشان مي دهد بيهقي در نام بردن كارگزاران اجتماعي مؤثر در قتل حسنك وزير از پوشيدگي و كم رنگ سازي استفاده كرده است. اين مسأله در نام دهي و الگوهاي مختلف جمله نيز مشهود است. امّا در حجم نمونه در اين پژوهش استفاده از جملات مجهول مشاهده نشد.