راهبردهاي ادب در متون و نامه هاي درباري دوره ي قاجاريه و مقايسه ي ساختاري آنها با ساز و كار ادب در تاريخ بيهقي

يكي از مقوله هاي مهم در حوزه ي كاربردشناسي زبان، نظريه ي ادب است كه به ساز و كار بيان مؤدبانه مي پردازد. در تعاملات كلامي ميان انسان ها، راهبردهاي ادب داراي جايگاه ويژه اي هستند و در جهت تلطيف روابط اجتماعي به كار مي روند. در تمامي زبان ها و فرهنگ ها، ساز و كار ادب به مثابه ي راهي براي برقراري ارتباط مناسب ميان گوينده و مخاطب به كار مي رود.اگرچه در پژوهش هاي اخير، حوزه ي ادب مورد توجه قرار گرفته است، اما در زبان فارسي اين امر كم رخ داده است و به خصوص در مورد زبان فارسي در دوران هاي پيشين كمبود مطالعات در اين حوزه بسيار محسوس است. در پژوهش حاضر، سازوكار ادب در متون و نامه هاي دوره ي قاجاريه بررسي شده و با راهبردهاي ادب در تاريخ بيهقي مقايسه شده است. چهارچوب بررسي شامل چهار مقوله بوده است: القاب و عناوين احترام آميز، فروتني و بزرگ داشت ديگران، خودبزرگ-انگاري و كوچك شمردن ديگران و استفاده از افعال و ضماير جمع به جاي مفرد. نمونه هاي آورده شده از هر كدام از متن ها شباهت ها و تفاوت هايي را ميان آن ها نشان مي دهد كه نشان دهنده ي سير تحول زبان فارسي در طي حدود هشت سده است و در جاي خود مورد بحث قرار گرفته است.