بررسي تطبيقي مفهوم بردباري و مدارا (Tolerance) در ادبيات اسلامي و حقوق بين الملل

مقوله بردباري و مدارا از جمله بسترهاي ايجاد و ثبات صلج در نظام هاي ملي و نظام جهاني محسوب مي شود. اين مقوله در ادبيات ديني و اسلامي با عنايت به ريشه وحياني اديان، و در حقوق بين الملل معاصر با توچه به ويژگي موضوعي بودنش، داراي تعاريف، ابعاد و مصاديق خاص و متفاوت مي باشد. بردباري يا تساهل و تسامح كه به عنوان ترجمه واژه Tolerance در جامعه ما ياد مي شود ، مفهومي وارداتي محسوب مي شود كه لزوما با تسامح و مداراي اسلامي، مترادف نيست و مثلا نمي توان آن را به حديث رسول اكرم (ص) كه فرمود: «لم يرسلني الله بالرهبانيه ولكن بعثني بالحنيفيه السهله السمحه» مستند كرد. تساهل ليبرالي را نمي توان امري ديني قلمداد كرد و در عين حال نمي توان با استناد به مخالفت با «مداهنه و مصانعه» با كفار و اهل كتاب، از تساهل و تسامح مشروع نيز نهي كرد. مقوله مزبور در اسناد متعدد يونسكو و سازمان ملل با ابعاد سياسي، فرهنگي و مذهبي مورد توجه قرار گرفته ودر ادبيات اسلامي هم ضوابط و دايره هاي ويژه اي براي آن ترسيم شده است. سوال اصلي اين مقاله بررسي وجوه اشتراك و افتراق تعريف، ابعاد و مصاديق مفهوم بردباري و مدارا(Tolerance) در ادبيات اسلامي و حقوق بين الملل معاصر مي باشد. فرضيه تحقيق هم بر اين نكته اصرار مي ورزد كه با توجه به فطري بودن نياز بشر به صلح و پذيرش اصل تكثر در عالم الهي خلقت ، وجوه اشتراك زيادي ميان مقوله بردباري در ادبيات اسلامي و حقوق بين الملل قابل مشاهده است هرچند وجوه افتراق جدي نيز وجود دارد. مقاله با اشاره به تاثير مقوله بردباري در صلح بحث خود را آغاز مي كند سپس با تكيه بر اسناد و ادبيات فقهي و اسناد سازمان ملل و يونسكو به ترسيم تعريف، ابعاد و مصاديق بردباري در دو حوزه مزبور مي پردازد، تبيين وجوه اشتراك و افتراق بحث محوري مقاله مي باشد كه در انتهاء به آن پرداخته خواهد شد.