ديدگاه ملاصدرا و ابن عربي در باره علم به غير و مباني آن

ديدگاه ابن عربي در باره علم به غير مبتني بر اعتقاد به اضافه به معني حقيقي آن ، نفي اتحاد عالم و معلوم ، اصالت ماهيت در ممكنات و اصالت وجود در حق تعالي است و وحدت وجودي كه او از آن سخن گفته است به معني وحدت حق تعالي است و هيچ منافاتي با اين مباني ندارد و بديهي است كه وحدت حق تعالي با قول به كثرت واقعيات هم تعارضي ندارد. ديدگاه ملاصدرا در باره علم به غير مبتني بر انكار اضافه به معني حقيقي آن ، اتحاد عالم و معلوم و اعتقاد به اصالت وجود به طور مطلق(اعم از واجب و ممكن) است و وحدت وجودي كه او از آن سخن گفته است به معني وحدت واقعيت است و هيچ منافاتي با مباني او هم ندارد اما با قول به كثرت واقعيات در تعارض به نظر مي رسد. از اين رو وي كوشيده است بر اساس نظريه تشكيك ، عين ربط بودن معلول نسبت به علت و قاعده بسيط الحقيقه اين تعارض را حل كند و از وحدتي سخن بگويد كه عين كثرت است. بنابراين اگرچه ابن عربي و ملاصدرا هر دو از وحدت وجود به معني هستي شناختي آن سخن گفته اند و منظورشان از وحدت وجود ،وحدت شهود و يك بحث صرفا معرفت شناختي نيست اما ميان وحدت وجود آنها تفاوتي مبنايي به نظر مي آيد كه بر اساس آن مي توان گفت ابن عربي قائل به كثرت واقعيات ولي صدرا معتقد به وحدت واقعيت است، وحدتي كه آن را با كثرت قابل جمع مي داند.