جايگاه كتاب گلشن راز شيخ محمود شبستري در عرفان اسلامي

اين مقاله با روش كتابخانه‌اي و مراجعه به اسناد و منابع معتبر، به تبيين آموزه‌هاي عرفاني شيخ محمود شبستري در گلشن راز پرداخته سپس جايگاه انديشه‌هاي اثر او را در فرهنگ ديني و عرفان اسلامي مورد بررسي قرار داده است. گلشن راز، منظومه‌اي عرفاني در قالب مثنوي است كه شيخ آن را در پاسخ به پرسش‌هاي هجده‌گانۀ سالكي خراساني به نام اميرحسيني هروي سروده است. اين كتاب در حدود هزار و شش بيت و در تبيين انديشه‌هاي عرفاني ابن عربي يعني وحدت وجود، پديد آمده است. خوشبوترين گلِ گلشن راز، تفكّر و رازآميزترين راز آن، تجلّي است كه شيخ در پاسخ به پرسش‌هاي هِروي، به ضرورت در خصوص استدلال، معرفت، تجلّي، اعيان ثابته بحث كرده است. در پاسخگويي به ديگر پرسش‌ها هم به تناسب هر بحث مباني انديشگي خود را تشريح نموده آنگاه، نكات ظريف عرفان و تصوّف را مستقيماً آموزش داده است. منظومۀ گلشن راز كوتاه و پر¬معني به نظر مي¬آيد و جالب است كه شيخ با وجود جواني، در اين اثرِ گران سنگ در تبيين و توضيح مطالب فلسفي و عرفاني پختگي و دقت نظر پيرانه¬يي نشان داده است. زيباترين نكته در اين كتاب تطبيق اجزاء و كلّيّات نظام هستي به عنوان كتاب آفرينش با آيات و سوره¬هاي قرآن مجيد مي¬باشد.