ارتباط بين تفكر انتقادي با رشد مهارت هاي بنيادي دانش آموزان

مقدمه: ليپ من (1988) اولين بار تفكر انتقادي را به عنوان تفكري پاسخ گو، ماهر كه قضاوت خوب را آسان مي كند تعريف كرد كه 1) بر معياري متكي است 2) قابليت خود-اصلاحي دارد 3) نسبت به زمينه حساس است. مك برد چهار مرحله تفكر انتقادي كه با تربيت بدني مربوط است و براي نوآموز ضروري است را به عنوان 1) سازماندهي شناختي 2) عمل شناختي 3) نتايج شناختي 4) نتايج رواني حركتي تعريف كرد. اهميت تفكر ضابطه مند براي كودكان بدين صورت است كه براي مثال، اگر شما در پرتاب توپ آن را به كار مي بريد آن شامل 1) تصميم گيري درباره جنبه هاي مهم پرتاب توپ به مسافتي ( سازماندهي شناختي) 2) نشان دادن اجراي اين تصميمات در فعاليت هاي پرتابي مختلف (عمل شناختي) 3) قضاوت در مورد موفقيت اينكه مسافت و دقت توپ هاي ارسالي (نتايج شناختي و رواني-حركتي). ژان پياژه اولين متخصص رشد بود كه ارتباط بين فرايندهاي حركتي و مفهوم آموزي شناختي را نشان داد. پياژه نقش مهمي كه حركت در رشد شناختي كودكان و اطفال دارد را برجسته كرد. رشد مهارت¬هاي حركتي بنيادي و عوامل اثرگذار بر آن از موضوعات مهم و مورد توجه محققان در سال¬هاي اخير است. مهارت¬هاي حركتي بنيادي، پايه و اساس مهارت¬هاي پيشرفته¬ي ورزشي هستند(گالاهو، 1383؛ گودوي و برانتا، 2003). علاوه بر اين، رشد اين مهارت¬ها مي¬تواند موجب كارآمد شدن حركات افراد در زندگي روزمره شود(هي¬وود، 1382). از اينرو هدف از انجام تحقيق حاضر بررسي رابطه بين ميزان تفكر انتقادي با رشد مهارت هاي بنيادي در دانش آموزان بود. روش شناسي: روش تحقيق توصيفي از نوع همبستگي بود. جامعه آماري تحقيق شامل كليه دانش آموزان پسر كلاس پنجم شهر خرم آباد بودند كه 100 نفر از آنها به صورت نمونه گيري در دسترس براي شركت در تحقيق انتخاب شدند. در ﻣﺮﺣﻠﺔ اجراي پژوهش ابتدا مجوز انجام تحقيق از آموزش و پرورش شهر خرم آباد دريافت گرديد. سپس جهت انتخاب نمونه به مدارس ابتدايي شهر خرم آباد مراجعه گرديد. در خصوص ملاحظات اخلاقي پس از كسب رضايت نامه از اولياي دانش آموزان و دادن آگاهي هاي لازم، به آنها اطمينان داده شد كه اطلاعات دريافت شده فقط در اين پژوهش استفاده خواهد شد و از هرگونه سوء استفاده محفوظ خواهد بود. در مرحله اجراي تحقيق توضيحات مقدماتي درباره ابزار اندازه گيري و هدف از اجراي آزمون براي شركت كنندگان داده شد. سپس از شركت كنندگان خواسته شد كه پرسش نامه تفكر انتقادي فرم كاليفرنيا را تكميل نمايند. پس از آن طبق هماهنگي هاي انجام شده با معلم كلاس، محقق از شركت كنندگان آزمون هاي مقياس رشد بنيادي اولريخ دو را بعمل آورد. مقياس رشد حركتي درشت ،آزمون هنجار شده اي است كه مهارت هاي حركتي درشت را ، در دامنه ي سني 3 تا 10 سال اندازه گيري مي كند. اين آزمون شامل دو خرده آزمون است. خرده آزمون جابجايي(دويدن، پرش جفتي، سرخوردن از پهلو، گام كشيده، لي لي و چهار نعل رفتن) و خرده آژمون كنترل شيء(پرتاب، دريافت، غلتانيدن، دريبل، ضربه با شيء و ضربه با پا). اين آزمون علاوه بر نمره¬هاي دو خرده آزمون، نمره¬ي بهره¬ي حركتي درشت را نيز محاسبه مي¬كند. آزمون تفكر انتقادي كاليفرنيا را فاكون و فاكون(1997) بر اساس انديشه توافقي دلفي و مبتني بر نظر 46 نفر از متخصصان و نظريه پردازان حيطه تفكر انتقادي در رشته هاي مختلف ساخته اند. ايـن مفهـوم سـازي از تفكـر انـتقادي، دريـك بررسـي ملي به وسيله مركـز ملـي آمـوزش يادگيـري و ارزشـيابي عالي در دانشگاه ايالتي پنسيلوانياي آمريكا مورد تأييد قرارگرفته است (مهري نژاد، 1386). از اين آزمون براي ارزيابي گروهي، ارزشيابي برنامه و همچنين پذيرش افراد در امور مختلف استفاده مي شود. در اين آزمون براي هر آزمودني يك نمره كلي مربوط به تفكر انـتقادي بـه دسـت مـي¬آيـد. محـتواي آزمون از مطالب درسي يا رشـته خاصـي گـرفته نـشده، در آن لغات فني و تخصصي به كار نــرفته و عمــوماً بــراي اســتفاده در دوره-هــاي تحــصيلي بعــد از متوسطه طراحي شده، اما براي دانش آموزان سالهاي آخر دوره متوسـطه نيـز قابـل اجراسـت. مهارت¬هاي تفكر نقادانه كاليفرنيا نسخه ب، داراي 34 سوال چند گزينه¬اي (4 و يا 5 گزينه¬اي) با تنها يك گزينه صحيح است (چالز و همكاران، 2004؛ به نقل از حقاني و همكاران 1389). محدوده زماني براي تكميل اين پرسش-نامه، حدود 45 دقيقه مي¬باشد. ترجمه فارسي اين فرم از نظر روايي و اعتبار مورد بررسي قرار گرفت. ضريب اعتبار به دست آمده در مطالعه فوق (62/0)، همبستگي زيادي با ضريب اعتبار به¬دست آمده در فرآيند استانداردسازي اين آزمون در آمريكا (68/0 تا 70/0) داشت. همچنين، روايي سازه، كه مهمترين نوع روايي در آزمون¬هاي ترجمه شده است، نشان¬دهنده همبستگي بين ساختار اين آزمون و تئوري پايه¬اي آن مي-باشد (به نقل از حقاني و همكاران، 1389، ص 909). همچنين مهري نژاد(1383) پايايي پريسشنامه را 88/0 گزارش كرده است. جهت تحليل داده ها از آزمون همبستگي پيرسون و رگرسيون استفاده شد. يافته ها: نتايج آزمون كولموگراف اسمينرف حاكي از طبيعي بودن توزيع داده ها بود(05/0 p ). نتايج آزمون پيرسون در جدول 1 ارائه شده است. با توجه به نتايج مي توان گفت كه بين تفكر انتقادي با رشد مهارت هاي بنيادي رابطه مثبت و معني داري وجود دارد (05/0 p ). در پژوهش حاضر، به منظور تبيين و پيش بيني رشد مهارت هاي بنيادي براساس تفكر انتقادي سه مدل رگرسيون اجرا شد. خلاصه نتايج حاصله در جدول 2 ارائه شده است. براساس اين جدول، مدل رگرسيون رشد مهارت هاي بنيادي و ابعاد آن بر اساس تفكر انتقادي از لحاظ آماري معنادار است (176/0 = R2 ,05/0 p ,12/10 = F)، طوري كه تفكر انتقادي (05/0 p ,14/3 = t ,24/0 = β) در مجموع قادر به تبيين 2/15 درصد از رشد مهارت هاي بنيادي هستند. در مدل دوم، مدل رگرسيون رشد مهارت هاي دستكاري براساس تفكر انتقادي از لحاظ آماري معنادار است (122/0 = R2 ,05/0 p ,48/4 = F)، طوري كه تفكر انتقادي (05/0 p ,74/2 = t ,28/0 = β) در مجموع قادر به تبيين 2/12 درصد از تغييرات رشد مهارت هاي دستكاري است. نتايج تحليل مدل سوم نشان داد كه مدل رگرسيون سطح كلي رشد مهارت هاي جابجايي براساس تفكر انتقادي معنادار است (102/0 = R2 ,05/0 p ,41/13 = F)، طوري كه تفكر انتقادي (05/0 p ,89/3 = t ,28/0 = β) در مجموع قادر به تبيين 2/10 درصد از تغييرات رشد مهارت هاي جابجايي دانش آموزان است . بحث و بررسي: يافته ها نشان داد كه بين تفكر انتقادي با رشد مهارت هاي بنيادي رابطه مثبت و معني داري وجود دارد. ساير يافته ها نشان داد كه تفكر انتقادي قادر به پيش بيني رشد مهارت هاي بنيادي، جابه جايي و دستكاري است. به معلمان تربيت بدني پيشنهاد مي شود كه مداخلاتي را در جهت افزايش تفكر انتقادي دانش آموزان انجام دهند. به عنوان مثال مي توان از شيوه تدريس آمرانه كه لازمه آن انجام سازماندهي، ديكته كردن رفتارهاي پرتابي براي استفاده و گفتن نتايج نتايج شناختي و رواني حركتي تكليف است اجتناب كرد.