مقايسه تاثير هشت هفته تمرينات يوگا و تراباند بر تعادل دايناميك مردان مبتلا به مولتيپل اسكلروزيس

مقدمه: بيماري مولتيپل اسكلروزيس يكي از بيماري هاي سيستم عصبي مركزي مي باشد كه در آن غلاف ميلين سلولهاي عصبي به صورت پيشرونده تحليل مي رود . متاسفانه، تعداد زيادي از مردم جهان به اين بيماري مبتلا هستند به طوري كه، حدود 1/1 ميليون نفر را در سطح دنيا گرفتار نموده است.(2،1) افزايش ثبات مركزي باعث افزايش حالت پايدار و تعادل مي شود و قابليت هاي افراد را براي انجام فعاليت-هاي روزمره بيشتر مي كند. براي افزايش ثبات مركزي مي¬توان از تمرينات قدرتي و استقامتي مختلفي استفاده كرد (3). در سال هاي اخير تمرينات مقاومتي با كش و يوگا به منظور افزايش قدرت و استقامت نظر بسياري از محققين را به خود جلب كرده است. لذا هدف از پژوهش حاضر مقايسه تاثير هشت هفته تمرينات يوگا و مقاومتي تراباند بر تعادل دايناميك مردان مبتلا به مولتيپل اسكلروزيس بود. روش شناسي: اين پژوهش از نوع نيمه تجربي و شامل 30 مرد مبتلا به مولتيپل اسكلروزيس كه در مركز ام اس اصفهان داراي پرونده ي پزشكي بودند، مي باشد. پيش از انجام هرگونه اندازه گيري، فرم رضايت نامه كتبي، همراه با فرم اطلاعات شخصي بيماران جمع آوري شد. سپس با استفاده از مقياس ميزان گستردگي ناتواني، امتياز ناتواني عملكردي آن ها بنا به تشخيص نورولوژيست در انجمن ام اس اصفهان مشخص و تعيين شد. سپس افرادي كه مقياس ناتواني آن ها در دامنه ي 1تا4 EDSS بود پس از بررسي شاخص توده ي بدني انتخاب شدند. سپس آزمودني ها به صورت تصادفي به 3 گروه يوگا، تراباند و كنترل (هر كدام 10نفر) تقسيم شدند. در گروه تمرينات يوگا آزمودني ها به مدت هشت هفته (سه جلسه در هفته) به انجام تمرينات يوگا شامل تكنيك هاي آرام سازي و فعاليت بر اساس پروتكل تمريني B.K.S lyengar and Laurie hartman (4) پرداختند. همچنين آزمودني ها در گروه تمريني تراباند به مدت هشت هفته (سه جلسه در هفته هر جلسه 45 دقيقه) به انجام تمرينات مقاومتي با هدف تاكيد بر روي گروه عضلاني فلكسور و اكستنسور زانو، ران و تنه پرداختند شدت هاي تمرين در اين پروتكل با توجه به 1RM كش تراباند و درصد كشش كش محاسبه شد. در اين پژوهش براي ارزيابي تعادل دايناميك از مقياس تعادل قبل و بعد از تمرينات ارزيابي شد. تحليل داده ها با استفاده از آزمون T همبسته ، آزمون تحليل واريانس يك طرفه ،كواريانس و آزمون تعقيبي LSD توسط نرم افزار SPSS صورت پذيرفت(P ≤ 0.05). تجزيه و تحليل آماري: نتايج آزمون T همبسته نشان مي¬دهد بين نمرات تعادل پيش آزمون و پس آزمون دو گروه يوگا و تراباند تفاوت معنادار وجود دارد ولي در گروه كنترل نتيجه ي اين آزمون معني دار مشاهده نشد. به منظور بررسي اختلاف نمرات پيش و پس آزمون گروه¬ها از آزمون تحليل واريانس يك طرفه استفاده شد. و با توجه به معني دار بودن اين آزمون به منظور تعديل اثر پيش آزمون و مقايسه اثر گروه ها از تحليل كوواريانس با رعايت پيش فرض هاي اين آزمون استفاده شد و نتايج آن معني دار بود (p ≤ 0.05) كه نشان دهنده وجود تفاوت بين گروه ها است سپس با استفاده از آزمون تعقيبي LSD به بررسي تعيين محل دقيق اختلاف بين گروه ها پرداختيم. بحث و بررسي: نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه هشت هفته تمرينات يوگا و تراباند بر تعادل پويا مردان مبتلا به مولتيپل اسكلروزيس نسبت به كنترل (بررسي اختلاف ميانگين پيش آزمون _ پس آزمون گروه تمريني يوگا و تراباند به ترتيب افزايش 9/4 و 8/5 در نمره ي مقياس تعادلي برگ را در اين بيماران نشان داد) تاثير معناداري داشته است و بين دو مداخله تمريني بيشترين تغيير پذيري مربوط به تمرينات تراباند بوده ولي اين تفاوت معنا دار نيست در نتيجه اين دو پروتكل تاثير يكساني بر اين متغيير داشته اند. در تحقيق حاضر از تمرينات يوگايي استفاده شده است كه بيشترين تمركز را روي ناحيه ي كر دارد , با اجراي تمرينات يوگا مي¬توان به تقويت گروه عضلاني هاي مختلف، از جمله ناحيه مركزي بدن پرداخت كه در تعادل نقش عمده اي را ايفا مي¬كند در نتيجه اين بهبود در تعادل تحت تاثير تمرينات يوگا، احتمالا ريشه در تقويت عضلات ناحيه مركزي و افزايش تمركز و كارايي ذهني افراد دارد. تمرينات مقاومتي با استفاده از تراباند ساده و دسترسي است كه به منظور تقويت قدرت، توان و استقامت عضلاني به كار مي رود در نتيجه بهبود تعادل در گروه تمريني تراباند نيز احتمالا ريشه در تقويت و افزايش كارايي عضلات ناحيه مركزي و اندام تحتاني و مكانيسم هاي تعادلي دارد.