گياه آقطي ( Sambucus ebulus L ) و معرفي و زيست شناسي، مشخصات و خواص داروئي آن با توجه به طب سنتي

مقدمه: گياه آقطي با نام علميL Sambucus ebulus (به زبان مازندراني پلم) از خانواده Caprifoliaceae ، گياهي چندساله وخزان كننده بوده كه برگهاي آن متقابل شانه اي،سبزرنگ،داراي گوشوارك، حدود 11-5 برگچه كه در حاشيه دندانه دارند در اواخر بهار با گلهاي ريز وسفيد يا كرم رنگ آشكار مي شوند.در اواخر تابستان گلها تبديل به ميوه هاي سته قرمز ياسياه رنگ مي شوند.اين گياه از گونه هاي ارزشمند ودارويي شمال كشور مي باشد و از ديرباز مردم بومي اين استان و نيز ايران و حتي جهان بوده و در طب سنتي از اندام وگياه فرآورده هاي آن در پيشگيري و درمان بيماري ها استفاده مي نمودند. جهت گزارش اهميت،مشخصات و خواص گياه به صورت جامع وكامل اين مطالعه انجام شد. مواد و روشها: در اين مقاله از نتايج و اطلاعات موجود در منابع و مقالات معتبر پيرامون گياه پلم و زيست شناسي،مشخصات وخواص آن تحقيقات انجام داده استفاده شده است. يافته ها: گياه آقطي داراي تركيبات شيميايي مفيد ومواد موثري مانند تانن،گليكوزيد،ساپونين،رزين، اسيد ماليك،اسيدوالريك، اسيد تارتريك،اسيد استيك وتركيبات فلاونوييدي،فنلي و آنتوسيانين مي باشد.نتايج بررسي هاي اتنوفارماكولوژيكي بدست آمده برخي مناطق حاكي ازاهميت اين گونه در درمان سرماخوردگي،التهاب مفاصل،دردهاي رماتيسمي و اگزما بوده است. درجداسازي وشناسايي تركيب هاي متشكله اسانس گياه كه با استفاده از دستگاه GC/MS انجام شد ازمجموع 25تركيب شناسايي شده در اسانس گياه، Limonene، PhytolوLonone (E-beta) يشترين درصد تركيبات اسانس بودند.در بررسي فعاليت آنتي اكسيداني گياه آقطي مشخص شد داراي اين خاصيت مي باشد.در بازدارندگي عصاره هاي گياه بررشد قارچ و استخراج مواد مؤثره آنها، ۲۷ تركيب شيميايي،شناسايي شدند كه اجزاء اصلي شامل فتالات ها،اسيدهاي چرب ومشتقات آن،ترپنوئيدها،دي ترپن هاي الكلي،مشتقات فنلي،فيتواسترول ها و سيكلوآلكان ها بودند.نظر به اثرات ضدقارچي اين تركيبات،پتانيسل بالاي ضدقارچي عصاره الكلي توجيه پذير است.عصاره‌ آقطي نسبت به اريترومايسين در كاهش عوارض ناشي از آلبندازول روي جفت مؤثرتر بوده و اثرات ضدميكروبي نيز از گياه گزارش شده است.همچنين گياه آقطي وعصاره آن در كاهش تهوع درجوجه و استرس اكسيداتيو نقش موثري دارد ودر دوركنندگي حشره نيز مفيد مي باشد. نتيجه گيري: گياه آقطي يا پلم و اندام ريزوم،برگ،گل و ميوه آن از گذشته مورد مصرف واستفاده و درطب سنتي داراي كاربرد بوده و بر اساس نتايج تحقيقات و آزمايشات،اثرات بيولوژيك و داروئي آن نيز طي اين سالها نمايان ترشده و جادارد فعاليتهاي دقيق وكاربردي تري روي ان انجام گردد.