پيش بيني پتانسيل فرونشست آبخوان دشت شبستر با استفاده از برنامه ريزي بيان ژن

برداشت بي رويه از آب هاي زيرزميني در دشت شبستر بويژه بمنظور تامين نيازهاي آبي مربوط به بخش كشاورزي، سبب ايجاد فرونشست هايي تا بيش از 30 سانتي متر در برخي نقاط دشت شده است. از اين رو، بررسي پتانسيل فرونشست بمنظور جلوگيري يا كاهش اثرات اين پديده امري ضروري است. در اين تحقيق، يك چهارچوب عملي با در نظر گرفتن عوامل هيدروژئولوژيكي موثر بر فرونشست، بمنظور بررسي پتانسيل فرونشست در آبخوانها ارائه شده است. براي اين منظور، ابتدا هفت عامل افت سطح آب زيرزميني، محيط آبخوان، تغذيه، پمپا ژ، كاربري اراضي، ضخامت آبخوان و فاصله از گسل بعنوان عوامل موثر بر فرونشست شناسايي شدند و پس از پردازش و تلفيق آن ها درون Arc GIS، نقشه پتانسيل فرونشست در دشت بدست آمد. بمنظور صحت-سنجي و بررسي ميزان دقت نتايج حاصله، از ضريب همبستگي بين فرونشست هاي رخ داده در منطقه (حاصل از تصاوير ماهواره اي) و شاخص فرونشست بدست آمده، استفاده گرديد. با وجود قابل قبول بودن نتايج، بمنظور بهينه-سازي چهارچوب پيشنهادي و بدست آوردن نتايج با دقت بالاتر، از برنامه-ريزي بيان ژن استفاده شد. برنامه ريزي بيان ژن از جمله جديدترين روش-هاي الگوريتم تكاملي است كه ساختار درختي كروموزوم ها در اين مدل، ابزاري مناسب در حل مسائل مربوط به مدلسازي مي باشد. نتايج نشان داد كه مدل برنامه ريزي بيان ژن با داشتن شاخص همبستگي (CI) و ضريب همبستگي (R2) بالاتر با فرونشست هاي رخ داده نسبت به چهارچوب پيشنهادي، توانايي بيشتري در پيش بيني پتانسيل فرونشست دارد. بر اساس اين مدل، بخش هاي جنوبي و مركزي دشت بيشترين پتانسيل فرونشست را دارا هستند كه اجراي برنامه هاي مديريتي براي حفاظت اين مناطق ضروري است.