نقش فضاي باز در معماري خانه هاي سنتي كشورهاي اسلامي

با نگاهي به تاريخ معماري و مفهوم فضاي باز در معماري بومي مناطق مختلف به راحتي مي¬توان دريافت كه ميل به طبيعت به¬صورت ذاتي در وجود انسان نهادينه شده است. اين ميل دروني به سمت طبيعت و در واقع به نوعي حس طبيعت گرايي انسان ، به مرور زمان و با توجه به شرايط اقليمي، فرهنگي و ... باعث بوجود آوردن فضاهاي باز در معماري فضاهاي مسكوني شده است. حياط¬هاي مركزي در بناهاي سنتي گزيده هاي نمادين طبيعت هستند و شاهد عملكردهاي متنوع اين عنصر در كليه تمدن هاي بشري مي باشيم و همين عامل رمز ماندگاري اين الگو در كليه تمدن هاي اسلامي بوده است و به عنوان عنصري وحدت بخش در ايجاد يك كل منسجم و همسو با عوامل محيطي، فرهنگي، اجتماعي و ... نقش اصلي را بازي مي¬كند و موجب به وجود آمدن معماري درون¬گرا در كشورهاي اسلامي شده است. در همين راستا هدف از اين مقاله بررسي نقش عنصر حياط مركزي در معماري مسكوني كشورهاي اسلامي با استفاده از روش تحقيق توصيفي- تحليلي مي¬باشد. بدين منظور در ابتدا با استفاده از مطالعات كتابخانه¬اي اقدام به پژوهش نموده و به مروري كلي از فضاي باز و اهميت آن در طي ادوار تاريخي پرداخته و نقش مهم حياط در خانه¬هاي بومي را در تحقق اهداف معماري بررسي مي¬كند و ضمن تعريفي از عملكردهاي حياط در آب و هوا و موقعيت¬هاي جغرافيايي مختلف، به بررسي نمونه هايي از مسكن بومي- اسلامي در آسياي ميانه (ازبكستان، عربستان) و شمال آفريقا (مصر) با توجه به مولفه¬هاي حياط مركزي مي¬پردازد و تحليلي پيرامون نقش اين عنصر در كشورهاي اسلامي ارائه مي دهد.